ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ


Photo: © E.KE.BI, 2001. Τσουμπλέκας

Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Αλέξης Σταμάτης γεννήθήκε το 1960 στην Αθήνα. Μετά από ένα χρόνο στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κι έκανε μεταπτυχιακά Αρχιτεκτονικής και Κινηματογράφου στο Λονδίνο. Έχει δημοσιεύσει τέσσερις ποιητικές συλλογές. Για την δεύτερη συλλογή του, "Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων" του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το βραβείο ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Το 1998 διάβασε ποίηση στο φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Ποίηση του δημοσιεύθηκε στο βρετανικό λογοτεχνικό περιοδικό Modern Poetry in Translation. Εργάστηκε στην Αθήνα ως αρχιτέκτονας ενώ τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με περιοδικά και εφημερίδες σε θέματα τέχνης και πολιτισμού.

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΣΤΑΜΑΤΗ

Ποίηση
Κόσμος Γωνία, Αθήνα, Σοκόλης, 1992. Σελ. 48
ISBN: 960-7210-05-0
Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων, Αθήνα, Καστανιώτης, 1993*
σελ. 56 ISBN: 960-03-1054-8
Απλή Μέθοδος των Τριών, Αθήνα, Καστανιώτης, 1995
σελ. 72 ISBN: 960-03-1350-4
Πυκνό Τώρα, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα 1999
σελ. 80, ISBN: 960-344-622-Χ

*Πρώτο βραβείο Δήμου Αθηναίων σε μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου

Πεζογραφία
Ο Έβδομος Ελέφαντας, Αθήνα, Κέδρος, 1998,
Σελ. 208, ISBN: 960-04-1493-9
Μπαρ Φλωμπέρ, Αθήνα, Κέδρος, 2000, 2η έκδοση 2000
Σελ. 400 ISBN: 960-04-1686-9

Μεταφρασμένα έργα
The Seventh Elephant, Arcadia Books, 2000. μετάφραση: Ντείβιντ Κόνολι Σελ. 208, ISBN: 1-900850-21-4

Υπό έκδοση
Σκορπιός στο συρταράκι (νουβέλα), Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2001
Όσο πλησιάζω το μέλλον απομακρύνεται, (ποίηση), Αθήνα, το Ροδακιό, 2001.
Βar Flaubert, (μυθιστόρημα) Arcadia Books, 2001. ISBNl 1-900850-57-5
μετάφραση: Ντέιβιντ Κόνολι
Architecture of Interior space and the simple Method of Three, (poetry Collection). [tr.by]: Thom Nairn and Dionysia Zervakou, Endimburg: Dionysia Press, 2001
ISBN: 1-903171-05-9

Ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης

Ο Αλέξης Σταμάτης είναι ένας Αθηναίος που έζησε τη μεταμόρφωση της Ελλάδας από μία χώρα της περιφέρειας σε μία χώρα του κέντρου. Οι βαθιές αλλαγές στη δομή της ελληνικής κοινωνίας δεν είναι άσχετες με την ανάδυση του Αλέξη Σταμάτη ως ενός συγγραφέα -flaneur του αστικού τοπίου και των προσωπικών διαδρομών. Γεννήθηκε το 1960, γιος της Μπέττυς Αρβανίτη, μίας δημοφιλούς ηθοποιού στην Ελλάδα, με σπουδές αρχιτεκτονικής (ακολουθώντας τα πατρικά ίχνη) αλλά με την καρδιά στη λογοτεχνία. Το κοινό που παρακολουθεί την πνευματική κίνηση, γνώριζε τον Αλέξη Σταμάτη από τις ποιητικές συλλογές του, που φανέρωναν ένα παράδοξο, ενίοτε ερμητικό, σκοτεινό, βαθιά ερωτικό σύμπαν. Ήταν ήδη γνωστός ως αρθρογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά, όταν ο Αλέξης Σταμάτης έκανε το πέρασμα στην πεζογραφία, όπου, όπως φαίνεται, ήρθε για να μείνει.
Κατά μία έννοια, τα δύο μυθιστορήματα του Αλέξη Σταμάτη, το πρώτο "Ο Έβδομος Ελέφαντας" και το δεύτερο "Μπαρ Φλωμπέρ", εντάσσονται σε αυτό που θα λέγαμε αυθαιρέτως ψυχαναλυτική λογοτεχνία του δρόμου. Η ατμόσφαιρά τους είναι κοσμοπολίτικη και οι διαδρομές του ήρωα από χώρα σε χώρα παραλληλίζονται με τη διαδικασία αποφλοίωσης ως τον πυρήνα της αλήθειας. Ο γοργός ρυθμός και η ερωτική υγρασία συμπλέουν με μία θα λέγαμε ρομαντική μελαγχολία που αδιόρατα μας θυμίζει τους νέους καλλιτέχνες του 19ου αιώνα που ένιωθαν τον κόσμο τους έκκεντρο σε σχέση με την αστική ζωή. Ο Αλέξης Σταμάτης, όμως, μιλάει για το τώρα με ένα τρόπο αμείλικτο. Ο ήρωας και στα δύο μυθιστορήματά του είναι ένας νέος άντρας που ψάχνει τον εαυτό του, που μουσκεύει τη σκέψη στο ποτό, στη μοναξιά, που παλεύει με την πατρική σκιά, που αφουγκράζεται τη γυναίκα της διπλανής πόρτας η οποία διαρκώς ανανεώνει και διαψεύδει την ελπίδα. Υπάρχει ένα μπωντλερικό spleen που διατρέχει τον λόγο του Σταμάτη, μία ορμητική αύρα που εισβάλει από ένα δωμάτιο του μυαλού για να κυριεύσει το σώμα.
Στον "Έβδομο Ελέφαντα", που είναι περισσότερο μία νουβέλα, ο Αλέξης Σταμάτης διερευνά την αντοχή του λόγου που αναβλύζει με σπασμούς, που σε κινήσεις ζικ-ζαγκ ορίζει τη συνάντηση ενός νεαρού Έλληνα με μία Αγγλογερμανίδα κοπέλα. Αθήνα-Πάρος-Λονδίνο-Μόναχο, ένα κυβιστικό πλέγμα που εμπεριέχει μνήμες, προσδοκίες, φλασμπακ στην νεανική πλήξη και προβολές στο θολό μέλλον. Στο δεύτερο μυθιστόρημά του, το "Μπαρ Φλωμπέρ", ο Αλέξης Σταμάτης ξεδιπλώνει ένα ώριμο, σύνθετο μυθιστόρημα με πολύ πιο στέρεη, αφηγηματική πλοκή. Και εδώ, ο κοσμοπολιτισμός είναι δεδομένος. Παιχνίδια του νου, όπως το μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα, υφαίνουν ένα μετα-μοντέρνο κυνήγι της αλήθειας. Σε αναζήτηση ενός μυστηριώδους συγγραφέα, ο ήρωας εμπλέκεται σε μία σχεδόν αστυνομική πλοκή που μασκάρει επί της ουσίας την αγωνία της αυτο-επιβεβαίωσης και της διάψευσης. Ο Αλέξης Σταμάτης εκπροσωπεί στην Ελλάδα έναν ακόμη ήρωα των βιβλίων του. "Οργώνει" την Αθήνα, ζει στην καρδιά της, αφουγκράζεται τους παλμούς της πόλης, έλκεται από τις μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου στη διάρκεια ενός 24ωρου. Είναι εκπρόσωπος ενός νέου, μητροπολιτικού είδους γραφής, που μέσα στον ωκεανό της ανωνυμίας και του καταιγισμού της πληροφόρησης, επιχειρεί να διασώσει θραύσματα ξεχασμένων κοιτασμάτων. Κατά μία άλλη έννοια, ο Αλέξης Σταμάτης με τα μυθιστορήματά του, που έχουν εκδοθεί στη Βρετανία από τον οίκο "Arcadia", είναι ένας αρχαιολόγος της πόλης, ένας εξερευνητής ενός κοινού ευρωπαϊκού στίγματος στον πλανήτη.

Νίκος Βατόπουλος
Δημοσιογράφος

Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία
του Αλέξη Σταμάτη
(αποσπάσματα από κριτικές και συνεντεύξεις)

Κόσμος γωνία, ποιήματα. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. Σελ. 48
ISBN: 960-7210-05-0

Είναι μια ποιητική συλλογή όχι συνηθισμένη. Σταματάει τον αναγνώστη και είναι πολύ ενδιαφέρουσα.
Μόνο που για μένα, σε πολλούς στίχους υπάρχει ένας συνδυασμός λέξεων που ξαφνιάζει και δεν αφήνει ένα αισθητικό αποτέλεσμα.
Πάντως όπως σας έγραψα…είναι μια συλλογή αξιόλογη και θα περιμένω με ενδιαφέρον την εξέλιξή σας.

Μίλτος Σαχτούρης
Ποιητής

Απλή μέθοδος των τριών, ποιήματα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1995, σελ. 72 ISBN: 960-03-1350-4

Η "Απλή μέθοδος των τριών" είναι ποίηση χωρίς επιφωνήματα. αυτό που μου αρέσει. Εντούτοις η διακριτικότητα τονίζει την ένταση της. αυτό σημαίνει ηθική της ποίησης που για μένα είναι σημαντικό.

Ελένη Βακαλό
Ποιήτρια

Η "Απλή μέθοδος των τριών" είναι μια πολύτιμη ποιητική κατάχτηση και αντίδοτο στη συνθηματολογική ευτέλεια των ημερών…

Χριστόφορος Λιοντάκης
Ποιητής

Πυκνό τώρα, ποιήματα, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1999. Σελ. 80 ISBN: 960-344-622-Χ

…Η

…Διαβάζοντας το Πυκνό Τώρα του Αλέξη Σταμάτη είχα καμιά φορά την εντύπωση ότι επισκεφτόμουνα το εργοτάξιο της ποίησης. Εκεί που οργανώνονται οι δουλειές της ποίησης, εκεί που βλέπεις ακόμη τα υλικά, εκεί που λάμπουν ακόμη οι πρώτες ύλες. Βλέπεις πως "τα μεγάλα πράγματα λέγονται με μικρές λιγνές/ κουβέντες/ καθώς και με κοφτές ανάσες"…

Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ
Ποιήτρια

… "Ο έβδομος ελέφαντας" είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, τόσο εξαιτίας της ελκυστικής πλοκής του όσο κι εξαιτίας του γεγονότος ότι ο Αλέξης Σταμάτης δεν περιορίζεται στην απλή έκθεση ενός βιωματικού υλικού που, όπως φαίνεται, το κατέχει και, συνάμα, διακατέχεται απ' αυτό, αλλά του αντιπαρατίθεται, αναμετριέται μαζί του, θέλοντας να το υποτάξεις στις επιταγές μιας προαποφασισμένης αφηγηματικής εκδοχής. Και θα μπορούσε να πει κανείς ότι το εν λόγω μυθιστόρημα, δεδομένου ότι είναι η πρώτη πεζογραφική κατάθεση ενός ποιητή αποτελεί ένα προσωπικό επίτευγμα αλλά και μια υπόσχεση για άλλες, σημαντικότερες μελλοντικές επιδόσεις.

Κώστας Γ. Παπαγεωργίου
Ποιητής, Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 20-11-1998

Ο έβδομος Ελέφαντας, μυθιστόρημα. Αθήνα, Κέδρος, 1998.
σελ. 208 ISBN: 960-04-1493-9

…Ο συγγραφέας επιλέγει τέσσερις διαφορετικούς χώρους, σε διαφορετικές εποχές του χρόνου, για να αφηγηθεί το μύθο του: την Αθήνα, την Πάρο, το Μόναχο κι ένα ορεινό χωριό της κεντρικής Ελλάδας. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε είκοσι έξι μικρά κεφάλαια, όσα και τα γράμματα του λατινικού αλφάβητου. Έτσι, οι περισσότερες λέξεις που χρησιμοποιούνται ως τίτλοι γι' αυτά τα κεφάλαια είναι στα αγγλικά, προφανώς για να παραμείνει ο συγγραφέας πιστός στην αρχική του σύλληψη. Η αφήγηση ζωντανή και γλαφυρή, κινείται ανάμεσα σε πρώτο και τρίτο πρόσωπο, η δομή του βιβλίου, αν και κάποιες φορές αποσπασματική, μοιάζει σχεδόν θεατρική.
Η ποίηση του Αλέξη Σταμάτη δεν είναι απούσα από το πρώτο του πεζό. Ο συγγραφέας ακόμη, με σοβαρή πρόσβαση στην κλασική παιδεία δεν φοβάται να κάνει αναφορές, δεν διστάζει να παραθέσει τα απαραίτητα αποσπάσματα για να ολοκληρώσει τον τελικά πολυεπίπεδο μύθο του.

Πέγκυ Κουνενάκη
Δημοσιογράφος
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20-9-1998

"Ο έβδομος Ελέφαντας" ως τίτλος ίσως παραπέμπει σε εξωτικά αναγνώσματα και κατά μία έννοια είναι, αφού μιλά για το ταξίδι στην κατ' εξοχήν εξωτική χώρα/ terra incognita: το δαιδαλώδες τοπίο της ψυχής. Ένας ξαφνικός έρωτας φέρνει έναν μοναχικό άνδρα αντιμέτωπο με την πραγματικότητα και τον εαυτό του. Το μυθιστόρημα παρακολουθεί την πορεία της σχέσης, αλλά κυρίως την ακανθώδη προσωπική διαδρομή του ήρωα προς ένα χιμαιρικό σχεδόν τέρμα…

"Ο Έβδομος Ελέφαντας" είναι μια αναμέτρηση του ήρωα με τους ανεμόμυλους που μαίνονται εντός. Η γραφή του Αλέξη Σταμάτη, πυκνή και ρέουσα, ανατέμνει τον ψυχισμό του ήρωα με χειρουργική ακρίβεια. Πρόκειται για ένα στοίχημα με τη γλώσσα, καθώς το ζητούμενο είναι να αποδοθεί εκείνη η εντός των τειχών πραγματικότητα, οι φευγαλέες στιγμές της αυτοσυνείδησης που είναι κατ' ουσίαν άφατες. το μυθιστόρημα είναι μια πατρίδα σκάκι: ματ με 100 κινήσεις και ο έβδομος ελέφαντας είναι δικός σου.

Σταυρούλα Παπαδημητρίου
Δημοσιογράφος
Περιοδικό BEST SELLER, τεύχος 20

"This is the first novel by prize-winning Greek poet who is also an architect and cultural essayist. The blurb says "he is one of the leading young Greek writers of his generation" and you can see why. He is daring, assured, clever but compassionate, and my guess is he is sharpening up for the big league.
The Seventh Elephant is a post-modernist work with the usual techniques of the idiom: multiple narrators and points of view, zig-zagging time-structure, rapid switching of narrative tenses…"
"…The novel's subject matter and Cubist narrative techniques are reminiscent of that alarming series of Paintings Picasso did in the late 1930's of women with faces pointing jaggedly off in all directions…"
"…A powerful and very skilful piece of work. I found myself reading on compulsively, believing what I read, and wanting more".

Alex Martin
Δημοσιογράφος
Eφημ. SCOTLAND ON SUNDAY, 17-12-2000

Για τον Έβδομο Ελέφαντα

…What is interesting here is the elegance of the writing and the skiful drawing of character,. Like Dickens in Great Expectations, if the comparison is not too far-fetched, Stamatis succeeds here in making sympathetic a central character who is in many ways repulsive. Or like Lawry in Under the Volcano, in making us interested in that essentially boring person the far-gone alcoholic. I wouldn't want to suggest that Stamatis is a fine a writer as Dickens or Lawry, but this is a first novel, and to show such skill promises much for future work.

Simon Darragh
Δημοσιογράφος
Περιοδικό LONDON MAGAZINE, 1. 2001

Why we liked and published The Seventh Elephant
The aspect of The Seventh Elephant that I liked best when I read it was its filmic quality n I could visualize the people and the places. Yes, lid been to Greece several times to different cities and explored the depths of the countryside. But it is more than that. As live said, I can become the people because of the way Alexis portrays them.
I felt The Seventh Elephant taught me something about dependency and relationships. It doesnit happen often, but when I read a book from which live learned something, Iim filled with admiration and gratitude to the author. I became enamoured with this book. I havenit read Bar Flaubert yet, but Iim sure Iill love it just as much.

Richard Bates
Managing Director, "Arcadia Books"

Μπαρ Φλωμπέρ, μυθιστόρημα, Αθήνα, Κέδρος, 2000 Σελ. 400
ISBN: 960-04-1686-9.

Το Μπαρ Φλωμπέρ, το βρίσκω εξαιρετικά επιτυχημένο, συνεπές, σοβαρό, καλογραμμένο, ευθύβολο. Πρόκειται για βιβλίο πεζογράφου με τον ποιητή στο φόντο, κι αυτό το αναφέρω ως μεγάλο προτέρημα…"

Βασίλης Βασιλικός

Συγγραφέας, Έλληνας Πρέσβης στην U.N.E.S.C.O.

… Το κομμάτι που διαδραματίζεται στη Φλωρεντία και στη γύρω περιοχή. Εκτός των άλλων περιλαμβάνει μερικές εξαίσια ονειρικές, σαγηνευτικά παράδοξες εικόνες, που μας θυμίζουν ότι ο Σταμάτης είναι και ποιητής. Ιδιαίτερα ωραίο είναι και το τελευταίο κεφάλαιο, με σκηνικό την Αρκαδία…

…Ο Αλέξης Σταμάτης στράφηκε σχετικά όψιμα στην πεζογραφία και ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν εκφράζει το λογοτεχνικό ήθος των περισσότερων συνομηλίκων των πεζογράφων (γενιά του '80 ), αλλά μάλλον το αίτημα για μια νέα εσωτερικότητα και για ένα θεματολογικό άνοιγμα, που χαρακτηρίζει τα γραφτά νεώτερων συγγραφέων. Με το Μπαρ Φλωμπέρ δεν μας έδωσε απλώς μια συναρπαστική ιστορία, αλλά ένα στοχαστικό μυθιστόρημα με πλατύ ορίζοντα, ένα κείμενο που ανασαίνει τον σύγχρονο κόσμο…

Δημοσθένης Κούρτοβικ
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 25-11-2000

"… Το Μπαρ Φλωμπέρ είναι ένα καίριο βήμα για την κατάκτηση της τεχνικής του μυθιστορήματος. Είχα πολλά χρόνια, πολλά, να συναντήσω τέτοια μυθιστορηματική αρτιότητα σε ελληνική γραφή. Το μυθιστορηματικό τάλαντο μοιάζει να είναι σπάνιο…"

Χρήστος Γιανναράς
Συγγραφέας, καθηγητής Φιλοσοφίας

…Ο Αλέξης Σταμάτης δεν διστάζει ν' αποτίσει φόρο τιμής στο αστυνομικό μυθιστόρημα με καλλιτεχνικό δόλωμα, τύπου Όλιβερ Μπανκς ή Μάρτιν Πέιτζ, στη "Μανία με τον Καραβάτζο" και στον "Άνθρωπο που έκλεψε την Τζοκόντα" αντίστοιχα. Κάνει στάσεις αναφοράς στα "Χαρτιά του Άσπερν" του Χένρυ Τζαίημς, παρότι αντεστραμμένα (εκεί γνωρίζουμε την τύχη του συγγραφέα και αγνοούμε την τύχη του χειρογράφου), στα αινιγματικά κρυπτογραφήματα του Έντγκαρ Άλλαν Πόε, καθώς και στα γλωσσικά θραύσματα του Τζέημς Τζόυς. Αρραβωνιάζει τους Αμερικανούς "μπήτνικ" της δεκαετίας του '50 με τον "καταραμένο" Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ της δεκαετίας του '70 . Συμφιλιώνει την πεζογραφία με την αρχιτεκτονική…

…Η Βαρκελώνη, η Φλωρεντία και το Βερολίνο δεν αποτυπώνονται ως ταξιδιωτικά ενσταντανέ. Συνδιαμορφώνουν την εξέλιξη της ιστορίας…

Το Μπαρ Φλωμπέρ είναι ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα ένα λογοτεχνικό παλίμψηστο, μοναδικό για την Ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Ο αναγνώστης εισδύει με ευκολία στα διαδοχικά επίπεδα. Το μυθιστόρημα αρχίζει ως μια προσωπική αναζήτηση, συνεχίζεται ως μια αστυνομική ιστορία με καλλιτεχνικό μανδύα, εξελίσσεται σε μια περιπλάνηση στο ευρωπαϊκό τοπίο του τέλους του 20ου αιώνα, για να καταλήξει με μια απρόβλεπτη ανατροπή.

Πέτρος Τατσόπουλος
Συγγραφέας
Περιοδικό VOGUE, 9.2000

To "Mπαρ Φλωμπέρ" είναι ένα μυθιστόρημα κατεξοχήν υπαρξιακό, το οποίο πέρα από την αναζήτηση της προσωπικής πορείας του ήρωα του, θέτει και τα ζητήματα της ματαιότητας που διακατέχει έναν σύγχρονο ευαίσθητο δυτικό. Ενδεικτικές είναι οι στιγμές που ο Γιάννης πλημμυρίζει από αισθήματα ματαιότητας και ανημπόριας, αισθήματα που θα τον αναγκάσουν να επιλέξει το ρίσκο από την ασφάλεια.
το δύσμορφο χέρι του, η αναπηρία του, δηλαδή η "διαφορά" του θα είναι αυτή που θα τον βγάλει από το αδιέξοδο, αυτή που θα τον τρέψει από παρατηρητή, παθιασμένο αναζητητή και σχολιαστή σε δημιουργό.

Αργυρώ Μαντόγλου
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, 12-2000

… "Όλα άρχισαν το '96. Ήταν μια καθοριστική χρονιά για μένα, με ριζικές αλλαγές σε όλους τους τομείς της ζωής μου. Σταμάτησα να δουλεύω ως αρχιτέκτονας κι άρχισα να γράφω, να κάνω σιγά σιγά αυτό που θέλω. Το πρώτο μυθιστόρημα μου προέκυψε, έβγαινε μόνο του". Το Μπαρ Φλωμπέρ που ακολούθησε "ήταν ένα πιο οργανωμένο έγκλημα. Αποτελείται από πράγματα που με απασχολούσαν και ήταν εντελώς ανεξάρτητα μεταξύ τους. Από την αρχιτεκτονική ως τις ευρωπαϊκές πόλεις που γνώρισα, την αναζήτηση του πατέρα ως προτύπου, τους καλλιτέχνες - σύμβολα που με έχουν σημαδέψει από όλες τις χώρες, σε όλες τις τέχνες. Τα μυθιστορήματα με ταξιδεύουν. Αγαπώ αυτά τα ταξίδια, είναι για μένα η δέκατη μούσα, όπως έλεγε ο Καζαντζάκης. Και υπάρχει μια αντίφαση σ' αυτό. Ενώ αγαπώ το σπίτι μου, την πόλη μου, έχω μια τάση να το σκάω, να ταξιδεύω, για να έχω μετά την απόλαυση της επιστροφής. Οδυσσειακό….

Απόσπασμα από συνέντευξη
στον Αντώνη Κ. Κυριαζάνο
Περιοδικό Mine Figaro,.12-2000

Συνέντευξη στο Radio 3 του BBC / 29-1-2001 (για την εκπομπή: Romantic Road)

Evans: Το ταξίδι επανέρχεται στην λογοτεχνία σας… Ο Έλληνας που ταξιδεύει στο ευρωπαϊκό τοπίο… Μήπως έτσι όμως αφομοιώνεται, χάνει την ελληνικότητά του;

Σταμάτης: Ναι, το ταξίδι είναι κυρίαρχο στοιχείο στα δύο πρώτα μου μυθιστορήματα, αλλά και στο τρίτο, το οποίο τελειώνω σε λίγο και για το οποίο ταξίδεψα στην Νορβηγία. Οι ήρωες, Έλληνες πάντα, ταξιδεύουν εκτός Ελλάδος, κουβαλώντας ωστόσο παντού την "ελληνικότητά τους", η οποία, ξέρετε, είναι μία πολύ παρεξηγημένη έννοια. Ως Έλληνες είμαστε Βαλκάνιοι, στο μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης. Αυτήν τη διπλή καταγωγή θα πρέπει να την επενδύουμε θετικά. Δεν πρέπει να την απομονώνουμε ούτε να τη συμπιέζουμε. Πρέπει να την εμπεριέχουμε. Πρέπει να περιέχουμε την καταγωγή μας χωρίς αυτή να μας χαρακτηρίζει. Να' μαστε πολίτες του κόσμου έχοντας ενσωματώσει κάθε μας καταγωγή, κάθε μας προέλευση. Προσωπικά, ως συγγραφέας το ταξίδι μου ανανεώνει την εικονοποιία μου, μου γυμνάζει το βλέμμα, με θέλγει. Ο Καζαντζάκης έλεγε πολύ εύστοχα: "Το ταξίδι είναι η δέκατη Μούσα…"

Evans: Αν το Μπαρ Φλωμπέρ υπήρχε ως κτίριο στην πραγματικότητα πως θα έμοιαζε;

Θα ήταν ένα τριώροφο κτίσμα από πέτρα με κυματοειδή πρόσοψη σαν τα κτίρια του Γκαουντί στην Μπαρτσελόνα και στην ταράτσα του θα υπήρχαν ζωόμορφα αγάλματα. Θα ήταν ποίηση πάνω στην πέτρα.

Evans: Ποιες είναι οι ομοιότητες αρχιτεκτονικής και πεζογραφίας;

Το τελικό "προϊόν", το μυθιστόρημα όπως και το κτίριο είναι μια αψεγάδιαστη κατασκευή, έχει τον φέροντα οργανισμό, τα φερόμενα στοιχεία, τα ανοίγματα. Ο αναγνώστης μπορεί να τα βλέπει όλα λεία, σοβατισμένα, παρόλο που μέσα, γίνεται κοσμογονία: κονιάματα, πέτρες, τούβλα, σίδερα, χαλίκια… Τα εντόσθια του κειμένου πρέπει να είναι υπολογισμένα στη εντέλεια. Στο πετυχημένο μυθιστόρημα υπάρχει ακόμα και αρμός διαστολής! Ο αρμός διαστολής στην αρχιτεκτονική είναι ένα κενό στο μέσον ενός μεγάλου κτιρίου που σκοπό έχει να αναλαμβάνει τις συστολοδιαστολές που υφίστανται τα υλικά λόγω καιρού. Πιστεύω ότι ένα μυθιστόρημα οφείλει να διαθέτει έναν "αρμό διαστολής", μια χαραμάδα, ένα κενό για να αναπνέει ο αναγνώστης, αλλά και το ίδιο το κείμενο. Η μαστοριά του συγγραφέα είναι να κατασκευάσει αυτόν τον αρμό με λέξεις.

Σας βοήθησαν οι σπουδές σας στην αρχιτεκτονική;

Η εγγενής δομή που αποκτά με τις σπουδές ο αρχιτέκτονας αποδείχτηκε πολύ χρήσιμη στη δουλειά μου. Ταυτόχρονα, στη περίπτωση μου, υπάρχει και ο εντελώς αντίθετος πόλος. Η ποίηση, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά συμπυκνωμένη μεταφυσική. Ο πραγματιστικός και ο ονειρικός κόσμος συγκρούονται, και από την δυναμική αυτή αναβλύζει η δημιουργία.