Γεννήθηκε το 1948 στο Ρέθυμνο (Κρήτη). Σπούδασε Φιλολογία στη Θεσσαλονίκη, αλλά ασχολείται με τις Γραφικές Τέχνες. Ειδικεύτηκε στην επιμέλεια εκδόσεων και έχει σχεδιάσει πάνω από 2.000 εξώφυλλα βιβλίων, δίσκων και περιοδικών, αφίσες, προγράμματα, ημερολόγια, καλλιτεχνικές εκδόσεις κ.λ.π., ενώ δίδαξε και σε σεμινάρια βιβλιολογίας.
Ίδρυσε και διεύθυνε το λογοτεχνικό περιοδικό "Τραμ" στη Θεσσαλονίκη (1971-1978), καθώς και τις ομώνυμες εκδόσεις λογοτεχνίας και τέχνης. Στην Αθήνα εξέδωσε το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό "Χάρτης" (1982-1987). Διατέλεσε επίσης διευθυντής του μηνιαίου πολιτιστικού περιοδικού "Το Τέταρτο" (1985-1987). Στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης εργάστηκε το 1997 στη Θεσσαλονίκη ως σύμβουλος της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης και υπεύθυνος των εκδόσεων. Έχει διοργανώσει περίπτερα εκθέσεων (Μπολόνια, Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Φραγκφούρτη).
Έχει κάνει τέσσερις προσωπικές εκθέσεις κολάζ και εικονογράφησε πολλά βιβλία για παιδιά. Έλαβε μέρος σε διεθνείς συναντήσεις, συνέδρια, ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και λογοτεχνικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Κείμενά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Το 1996 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος, για το βιβλίο του "Η Ανακάλυψη της Ομηρικής".

Εργογραφία

Ποίηση

Ηλιάδες κοντά στη θάλασσα, Θεσσαλονίκη, (Ιδιωτική έκδοση) 1967. Σελ. 48.
Το Απόγεμα. Θεσσαλονίκη, (Ιδιωτική έκδοση) 1969. Σελ. 64
Το πουλί και άλλα Άγρια Θηρία, Θεσσαλονίκη. Τραμ. 1972. Σελ. 32
Το νόμισμα ή Η Παραβολή του Φεγγαριού, Θεσσαλονίκη, Τραμ, 1973 Σελ. 32
Τα Φανταστικά Φουγάρα, Θεσσαλονίκη, Τραμ, 1977, Αθήνα, Γνώση, 1980 ΙSBN: 960-235-115-5, Αθήνα, Ύψιλον, 1992. Σελ. 80.
Το Μετέωρο Σώμα, Αθήνα, Ύψιλον, 1980, 1985 και ανακυκλωμένη έκδοση 1994.
Λογοτεχνία και Φωτογραφία (ανθολογία), Αθήνα, Φωτογραφία, 1980. Σελ. 192. ISBN: 960-366-036-1. Β΄ μεγεθυμένη έκδοση 1993.
Η προκυμαία, Αθήνα, Ύψιλον, 1985, 1993. Σελ. 48.
Ο κακός αέρας, Αθήνα, Ύψιλον, 1988, 1992, Σελ. 24.
Filioque, (ένα ποίημα με ένα σχέδιο του Σωτήρη Σόρογκα) στη σειρά "Άνδρα μοι έννεπε…" Αθήνα, Άλεκτον, 1995. Σελ. 4
ΕπέΚινα, (ένα μετα-βιβλιο εικονογραφημένο), Αθήνα, Φωτογράφος, 1996. Σελ. 80. ISBN: 960-85120-9-3.Η Αργοναυτική Εκστρατεία, (fragmenta), Αθήνα, Κέδρος, 1996. Σελ. 136. ISBN: 960-04-1236-7
Είτε παίδες, 1997 (ένα ποίημα εκτός εμπορίου) Σελ. 6
Ελληνικά - πέντε κείμενα ποιητικής, περί ανέμων, υδάτων και τόπων. Αθήνα, Αντωνιάδης, 1999. Σελ. 32.

Πεζά

Ποικίλη ιστορία, Αθήνα, Ύψιλον, 1991, 1992. Σελ. 208
Μπεθ - Ένα αρχείο για τον Μπόρχες (διάφορα κείμενα) Αθήνα, Ύψιλον, 1992. Σελ. 104.
Φωτορομάντσο, (argumenta) Αθήνα, Ύψιλον, 1993. Σελ. 160.
Η ανακάλυψη της Ομηρικής και άλλες φαντασμαγορίες (διηγήσεις), Αθήνα, Ύψιλον, 1995. Σελ. 170. Κρατικό Βραβείο Διηγήματος.
Τα εξιλήρια της φωνής τους, Αθήνα, Ύψιλον, 1997. Σελ. 126. ISBN: 960-7949-01-3

Μελέτες

Νεοελληνικά Λογοτεχνικά Περιοδικά, Αθήνα, Ύψιλον, 1995. Σελ. 80.
Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου- Νίκος Καββαδίας. Αθήνα, Ερμής, 1995. Σελ. 100. ΙSBN: 960-320-022-0

Παιδικό

Το όνειρο του Ορέστη - ένα κείμενο του Τσουάνγκ Τσου από τον Μπόρχες. Αθήνα, Εστία, 1992. Σελ. 24 ISBN: 960-050-292-7

Αυτοανθολόγηση

Λεξιλόγιο - και Επίμαχα Σημεία από δώδεκα εποχές, Αθήνα, Ύψιλον, 1997. Σελ. 206.

Μεταφράσεις έργων του

El Muelle [tr.by]: Nina Anghelidis - Spinedi. Buenos Aires, Ediciones del Azud, 1990. 80 pp. ΙSBN: 960-43-2571-8

Μεταφράσεις σε περιοδικά

Στα αγγλικά:

Modern Greek Literary Journals: A Sketch [tr.by]: Yiorgos Chouliaras, Journal of Modern Hellenism, 7, New York, 1990.

Eleni, The Eye's Dark Spots, The Moon of Tranquillity, To Mine Own Son Romanos, Ode to the Twentieth Century [tr.by]: David Connoly, Aggenda, Vol. 36, Nos 3-4, London, 1999. ΙSSN 0002-0796

Τhe Discovery of Homerica [tr.by]: Penelope Salmons, Mondo Greco, Boston MA, 1999. ISSN 0891-7213.

Στα γαλλικά:

Corps en suspens αποσπάσματα [tr.by]: Blanche Molfessi, Michel Volkovitch, περ. Τραμ. 11-12, 1990.
(Poetes de Thessalonique et de la Grece dunora)
Verso, 89, Nouvelles d' Amphiktions et d' Amis, Compagnon de route, s' est a dire guide [tr.by]: Edith Karagianis, Abeilles noires [tr.by]: Ioanna Constandulaki-Chantzou, Lyon 1997.

Στα γερμανικά:

Militsa oder Traumerei am 15 August [tr.by]: Hans Eideneier, Die horen, 202, 2001, ISSN 0018-4942

Στα ισπανικά:

Colores del animal liquido [tr.by]: Nina Anghelidis-Spinedi, Revista Atlantica, 6, Cadiz, 1993, ISSN 1133-0368

Una temporada en el infierno, El mito del testamento [tr.by]: Nina Anghelidis-Spinedi, El Dia, La Plata, 1994.

A mi hijo Romano, Bergamota [tr.by]: Ioanna Nikolaidu & Vicente Fernandez Gonzalez, Nueve maneras de mirar el cielo, Miguel Gomez Ediciones, Malaga, 1996.

El crater Cavarges [tr.by]: Leandro Garcia Ramirez, Litoral, UNESCO, 221-222, 1999, ISBN 84-923510-2-0

Στα σουηδικά:

Stillhetens hav [tr.by]: Vasilis Papageorgiou & Michael Economou, Dagens Nyheter, 1991.

Till min son Romanos [tr.by]: Vasilis Papageorgiou & Michael Economou, Arbetet, 1991.

Grekiska kavallerister fran forsta varldskriget dyker plotsligt upp I spegeln pa ett hotel i centrala Malmo [tr.by]: Vasilis Papageorgiou, Boken om Malmo, Brutus Ostlings Bokforlag, Stockholm, 1994, ISBN 91-7139-241-6

Filioque [tr.by]: Vasilis Papageorgiou & Michael Economou, Lyrikvannen, 4, 2000, ISSN 0460-0762

Στα βουλγαρικά:

Η Προκυμαία, Το ασήμαντο νόμισμα [tr. by]: Rada Panchovska, Ctpyma, 2, Sofia, 1995.

Ελληνικά, [tr.by]: Sdravka Mihailova, Savremenik, 4, Sofia, 2000.

Mεταφράσεις

Lucian, A True Story (modern greek version and illustrations D. Kalokyris) Αθήνα, Delos Communication LTD, 1991, ISBN: 960-7185-01-3
Jacques Prevert, Επιλογή από τα Paroles, Αθήνα, Εγνατία, 1971,1981
Jacques Prevert, Choses et autres, Νεφέλη, 1985
Federico Garcia Lorca, Comedia sin titulo, Αθήνα, Ύψιλον, 1991, 1994
Federico Garcia Lorca, Dona Rosita, Αθήνα, Ύψιλον, 1998.
Jorje Luis Borjes, El Hacedor y otros textos, 1980, 1982 (μικρή ανθολογία σε συνεργασία με τον ποιητή Νίκο Καρούζο).
Jorge Luis Borges, Historia Universal de la Infamia, 1982, 1985
Jorge Luis Borges, El Hacedor, 1985 (σε συνεργασία με τον ποιητή Τάσο Δενέγρη)
Jorge Luis Borges, Elogio de la Sombra, 1982,1983
Jorge Luis Borges, El Oro de los Tigresi, 1988
Jorge Luis Borges, Historia de la noche, 1988 (σε συνεργασία με τον συγγραφέα Αχιλλέα Κυριακίδη)
Jorge Luis Borges - Casares, Cuentos Breves y Extraordinarios



O Ποιητής Δημήτρης Καλοκύρης

Με δεκαπέντε βιβλία στο ενεργητικό του και τριάντα πέντε χρόνια αδιάλειπτης και πολύπλευρης συγγραφικής παρουσίας, ο Δημήτρης Καλοκύρης (γεν. 1948) είναι σήμερα εξέχουσα μορφή της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Το έργο του, ποιητικό και πεζογραφικό, εντάσσεται τόσο στην ελληνική όσο και στη διεθνή λογοτεχνική παράδοση και παρουσιάζει ενότητα, πρωτοτυπία, γλωσσική και εκφραστική μοναδικότητα.
Οι υπερρεαλιστικές καταβολές της ποίησης του Καλοκύρη είναι ευδιάκριτες στις πρώτες του συλλογές και τα χρέη του στους μεγάλους Έλληνες υπερρεαλιστές ποιητής Αντρέα Εμπειρίκο και Οδυσσέα Ελύτη αναγνωρίσιμα. Ωστόσο, η ποιητική του φωνή έχει τη δική της ταυτότητα και η υπερρεαλιστική του διάθεση είναι αυθεντική. Οι ελεύθεροι συνειρμοί και οι αποκαλυπτικές αντιπαραθέσεις φαινομενικά ασύνδετων μεταφορών είναι εγγενή στοιχεία της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας και χαρακτηρίζουν όχι μόνο την πρώιμη αλλά και την ώριμη, μη υπερρεαλιστική παραγωγή του. Η μαθητεία στην υπερρεαλιστική παράδοση απλώς 'νομιμοποίησε' μια φυσική του κλίση.
Μεγάλη τομή στον λογοτεχνικό βίο του Καλοκύρη αποτελεί η γνωριμία του, τη δεκαετία του '80, με το έργο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, επτά βιβλία του οποίου μετέφρασε με υποδειγματικό τρόπο στα ελληνικά. Η μπορχιανή εξίσωση κόσμου και βιβλιοθήκης - αυτή η τολμηρή υπέρβαση του κεντρικού προβλήματος της 'αναπαραστατικότητας' της λογοτεχνίας - έλυσε τις δημιουργικές του δυνάμεις. Στο εξής ο Καλοκύρης, με ολονέν αυξανόμενο ζήλο και ολονέν πλουσιότερες από βιβλίο σε βιβλίο επιδόσεις, θα φιλοτεχνήσει ένα φαντασμαγορικό πανόραμα, εικονογραφώντας το χάος του συντεταγμένου κόσμου, το άπειρο της λογοτεχνίας, την απρόοπτη τάξη των ασύναπτων αναφορών, τις νοηματοδότριες συμπτώσεις, τις απρόβλεπτες σχέσεις των ομόηχων και των παρώνυμων, τη φίλια συμπλοκή αριθμών και λέξεων, την κρυφή σημασία των χρονολογιών, την αυθύπαρκτη γοητεία των καταλόγων και των φιλολογικών παραπομπών, τον θρίαμβο της εγκυκλοπαίδειας.
Αυτό το ολοκληρωτικό σάρωμα των πεδίων του κόσμου, της ιστορίας, της γλώσσας και της λογοτεχνίας, είναι ευφρόσυνο και παιγνιώδες, και ο αναγνώστης των βιβλίων του Καλοκύρη έχει την αίσθηση πως συμμετέχει μαζί με άλλους συγγενείς αναγνώστες σε μια γιορτή, όπου ο οικοδεσπότης ψυχαγωγεί αβίαστα και απλόχερα τους καλεσμένους του. H υπόθεση ότι έχουμε να κάνουμε με ένα εκτενές ή εν προόδω ευφυολόγημα, ένα γιγαντιαίο λογοπαίγνιο, μια ανεξάντλητη παρωδία, είναι βάσιμη (υπόθεση που θα μπορούσε κάλλιστα να ισχύσει και για το ύστερο έργο του Τζέημς Τζόυς). Ωστόσο, πίσω από τη φαιδρή και ακατάσχετη ευρηματικότητα ακούγεται συχνά η βοή ενός βαθύτερου σκεπτικισμού που υπονομεύει την ίδια τη λογοτεχνία όπως μέχρι σήμερα τη γνωρίσαμε - η συνειδητοποίηση της λογοτεχνικής κόπωσης και, ακόμη, ενός παράδοξου: η αδήριτη ανάγκη του εγκλεισμού στη οργανωμένη γλώσσα και της χρησιμοποίησης τεχνασμάτων για να εκφωνηθούν πυρηνικά, άναρθρα αισθήματα και συγκινήσεις - οι πανάρχαιες συνθήκες της λογοτεχνίας. Αξιοποιώντας καταχρηστικά τα λογοτεχνικά μέσα, ο Καλοκύρης υπογραμμίζει τη συμβατικότητά τους και δείχνει τα όρια της λογοτεχνικής ισχύος. Όπως σωστά παρατήρησε ένας κριτικός, ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, ο Καλοκύρης δεν διστάζει "όταν και όποτε συναινούν οι κατάλληλοι όροι, μέχρι και να απεκδυθεί τη λογοτεχνικότητα, γιατί σαν παίκτης ξέρει και να ρισκάρει. Και το ρίσκο του Καλοκύρη στην απέκδυση της λογοτεχνικότητας δεν πάει στα χαμένα, εφόσον η γραφίδα του βρίσκει και πάλι την άκρη και επαναφορτίζεται, μέχρι να προχωρήσει στον επόμενο κύκλο της".
Αυτή η σκόπιμη απόρριψη της λογοτεχνικότητας, που υποδηλώνει έμμεσα αμφισβήτηση της λογοτεχνίας καθαυτής όπως ακόμη την εννοούμε, ή τουλάχιστον προβληματισμό για τους οικείους τρόπους και μηχανισμούς της, είναι η σοβαρή πλευρά των παιγνιωδών κειμένων του Καλοκύρη. Και τούτο τον τοποθετεί σαν κριτικό της λογοτεχνίας, με το προσωπείο του αφελούς ποιητή, στα προκεχωρημένα φυλάκια ενός σύγχρονου, ριζοσπαστικού και ανελέητου διαφωτισμού.

ΑΡΗΣ ΜΠΕΡΛΗΣ


Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΛΟΚΥΡΗ
(αποσπάσματα από κριτικές)

Το πουλί και άλλα άγρια θηρία. Ποίηση, Θεσσαλονίκη, Τραμ, 1972. Σελ. 32

"Η ποίηση του Δ.Κ. είναι καλειδοσκοπική […]. Ο λόγος του αναφέρεται στη γλώσσα (στην έναρθρη ψυχή) περισσότερο παρά στην αυτόματη γραφή […]. Διαπιστώνεται μια ευρηματικότης, ένας πυρετικός ίλιγγος, ένας ευφάνταστος πλούτος στην καταγραφή των οραμάτων, σαν μια κατάσταση υποβολής ονειρικών "εγρηγόρσεων" και παραισθησιογόνων. Το "τέχνασμα" χρειάζεται μια ιδιαίτερη ικανότητα. Και είναι βέβαιο πως την διαθέτει".

Τάσος Λιγνάδης
Φιλόλογος
Περ. ΧΡΟΝΙΚΟ, 1972

Τα φανταστικά φουγάρα. Ποίηση Αθήνα, Ύψιλον, 1992. Σελ. 80

"Διαχρονικά λειτουργικός, ο μύθος όχι μόνο μαρτυρεί τις τοπικές ρίζες του, αλλά, και από μια άλλη άποψη, γονιμοποιείται από αυτές για να υποβάλει στον αναγνώστη συναισθήματα συλλογικώς σημαίνοντα: αναφορές σε εντόπιες παραδόσεις, σε παραβολές και παραμυθίες που συμπλέκουν το ιστορημένο με το φανταστικό, κατά τρόπο όμως, θα έλεγα, αναπόδραστα δικό μας".

Αλέξης Ζήρας
Κριτικός Λογοτεχνίας
1978

Ο κακός αέρας. Ποίηση, Αθήνα, Ύψιλον, 1988. Σελ. 24

"Δύσκολα τέρπει τον σημερινό αναγνώστη το ποίημα που μετριέται με μίλι περσικό αλλά, αν δεν με ξεγελά η διαίσθησή μου, το επικολυρικό ποίημα του Δ.Κ. Ο Κακός Αέρας, που ξεχύνεται θολό και περιδινούμενο σε 200 τόσες σελίδες, πρόκειται να μεταβάλει τους συσχετισμούς στον ποιητικό χάρτη της χώρας".

Μ.Ζ. Κοπιδάκης
Καθηγητής, Παν/μιο Αθηνών
Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 5-2-1989

Ο κακός αέρας

"Το ποίημα του Κ. θα μπορούσε να έχει υπότιτλο: 'Ελληνική απόλαυσις'".

Δημήτρης Γραμμένος
Ποιητής
Περ. ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ Νο 6 1989

Ποικίλη ιστορία (πεζογραφία) Αθήνα, Ύψιλον, 1991. Σελ. 208

"Είναι φανερό ότι ο Μπόρχες κληρονόμησε την αγάπη για τους σύντομους μύθους από τον Κάφκα, ο οποίος διασκέδαζε με το να συμπυκνώνει τα παράδοξα σε αφορισμούς. Ο Μπόρχες πρόσθεσε μια νότα ευθυμίας σ' όλα αυτά. Η Ποικίλη Ιστορία συνεχίζει την παράδοση προς αυτή την κατεύθυνση".

Ευγένιος Αρανίτσης
Συγγραφέας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 12-12-1992

Ποικίλη ιστορία

"Ο Κ. εμφανίζει μια ιδιοφυή οξύνοια και καταθέτει έναν πλούτο γνώσεων που μερικές φορές σε αφήνει άναυδο […] Είναι ένας ιδιοφυής ποιητής που αποφάσισε να αφήσει την ποιητική φόρμα και να μεταπηδήσει στην πρόζα".

Έλενα Χουζούρη
Ποιήτρια, κριτικός λογοτεχνίας

Ποικίλη Ιστορία

"Κείμενα μεστά και γλαφυρά, άρτια δομημένα που αποτελούν, με την ευρηματικότητα και την πυκνότητα που τα διακρίνει, σημαντική λογοτεχνική δημιουργία, ενός πνευματικού ανθρώπου που εντάσσεται στις αντιπροσωπευτικές σύγχρονες λογοτεχνικές μας δυνάμεις. Βιβλίο αποκαλυπτικό για τις λογοτεχνικές κατακτήσεις του συγγραφέα του".

Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 6-3-1992

Φωτορομάντζο (argumenta) (Πεζογραφία). Αθήνα, Ύψιλον, 1993. Σελ. 160

"Μα ποιος είναι αυτός που αφηγείται αυτές τις απίστευτες ιστορίες; Ένας σύγχρονος βαρόνος Μυγχάουζεν ή ένας μανιώδης συλλέκτης πληροφοριών, που κατά τα λοιπά υπνώττουν σε λεξικά και βιβλία χωρίς ποτέ κανείς, πλην αυτού, να ενδιαφερθεί να τις ανασύρει και κυρίως να τις διασυνδέσει;"

Αναστασία Λαμπρία
Δημοσιογράφος, εκδότρια
Εφημ. ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ, 10-4-1994

Η ανακάλυψη της Ομηρικής και άλλες φαντασμαγορίες (διηγήσεις)
Αθήνα, Ύψιλον, 1995. Σελ. 170.

ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ 1996

"Η ανατρεπτική γραφή τους, κατάστικτη από λογοτεχνικά ευρήματα, η αναζήτηση νέων δρόμων, πέρα και μακριά από καθιερωμένες φόρμες, η επίμονη δραπέτευση στο ονειρικό και στο παράλογο και, τέλος, μια λεπτή, σχεδόν ανεπαίσθητη πικρή διάθεση ματαιότητας συγκλίνουν, για να καταλήξουν σ' ένα αληθινά φαντασμαγορικό αποτέλεσμα".

Τάκης Μενδράκος
Μεταφραστής, Κριτικός Λογοτεχνίας

Αντικάλυψη Ομηρικής

Ο Καλοκύρης σχεδίασε αρχικά τις μνημειώδεις στοές της βιβλιοθήκης ως αντίγραφο του σύμπαντος και ως λαβύρινθο μιας συσσωρευμένης γνώσης, που έχανε συνεχώς το ουσιαστικό περιεχόμενό της, έως ότου έγινε η ίδια ένα καλειδοσκόπιο τίτλων, ονομάτων, παραπομπών, σφαλμάτων, υποσημειώσεων, τυπογραφικών στοιχείων. Η κάπως χιουμοριστική αυτή μανία για κριτική της γνώσης, ισοδυναμεί τελικά με μια κριτική της πληροφορίας εν γένει, με τη σαρκαστική ενατένιση ενός χάους δεδομένων, που η χειρονομία του συγγραφέα-θεού το εντάσσει εκ νέου σε μια παραμυθώδη τάξη.

Ευγένιος Αρανίτσης
Συγγραφέας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 6-12-1995

Αντικάλυψη Ομηρικής

Σε όποια μορφή κι αν ασκείται, όποιον τρόπο κι αν επιλέγει για να σχηματίσει τις ιδέες του και να τις τονίσει, την ταυτότητα την προσδίδει η γλώσσα, η χρήση της και η απόβλεψή της. Και ακριβώς το γλωσσικό τέμπο του Καλοκύρη αλλά και ο υπερρεαλιστικής καταγωγής διασκελισμός της φαντασίας του, γνωρίσματα που λίγο ή πολύ ποτίζουν όλα τα είδη με τα οποία ασχολείται, τον κατονομάζουν, τον καθιστούν αναγνωρίσιμο, διαφοροποιώντας τον από τους γενικούς χαρακτηρισμούς της ποιητικής γενιάς στην οποία συγκαταλέγεται.

Παντελής Μπουκάλας
Ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 9-4-1996

Αντικάλυψη Ομηρικής

"Οι τα φαιά φορούντες δύσκολα θα οικειωθούν την απολαυστική γραφή της "Ομηρικής". Γιατί ολόκληρο το βιβλίο στηρίζεται σ' ένα σοφά μελετημένο πλέγμα χιούμορ και άπειρων παραπομπών".

Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Ποιητής, βιβλιογράφος
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 9-1-1996

Επέκινα (ποίηση). Αθήνα, Φωτογράφος, 1996. Σελ. 80
ISBN: 960-85120-9-3

"Η χάρη των ώριμων γραπτών του Καλοκύρη έγκειται στο ότι τροποποιούν πρωθύστερα την τελική μορφή που θα λάβει αυτό το χίασμα, μετακινούν δηλαδή το σημείο εντάσεως προς το ένα ή το άλλο άκρο του άξονα: δίνεται ακριβώς η παραπλανητική εντύπωση εναλλαγών "ποίηση" και "πρόζας". Αυτή η παιγνιώδης κινητικότητα σκηνοθετείται, στην πραγματικότητα, ως σάρωση του ενιαίου λογοτεχνικού πεδίου και αναλύει στο φάσμα της την ίδια τη συγγραφική δράση, η οποία αποκτά νόημα υπό την προϋπόθεση ακριβώς ότι δεν της αντιστοιχεί νευτώνειος δόσκος: ένα ιριδίζον κενό αποτελεί για τον Καλοκύρη, την ιδεώδη αναπαράσταση κάθε νοήματος. Το αληθινό χιούμορ του λοιπόν, για το οποίο - όπως και για το παιγνίδι - πολλά ειπώθηκαν, δεν ανιχνεύεται στα λογοπαίγνια, δεν εντοπίζεται καν στα ευρήματα. έγκειται στη λεπτή, γεμάτη θλίψη, σβεϊκική συναρμογή προς την προφανή λογοτεχνικότητα, την καθ' υπερβολήν δηλούμενη: το σύνολο των τεχνασμάτων που ονομάζουμε "λογοτεχνία" υποτυπώνει την μοναδική αλήθεια του κόσμου και -ταυτοχρόνως- ισοδυναμεί με άρση εμπιστοσύνης στη δυνατότητα να συλληφθεί αυτή η αλήθεια σε μια μοναδική διατύπωση".

Γιώργος Κοροπούλης
Ποιητής
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 24-3-1998

ΕπέΚινα

"Αν εξαιρέσει κανείς τον τίτλο, στο ΕπέΚινα ο Δημήτρης Καλοκύρης εγκαταλείπει την λογοπαικτική του διάθεση. Μέσα από τις σελίδες της άψογης αισθητικά σύνθεσής του μια πικρή, αδιόρατη ειρωνική αίσθηση ματαιότητας αναδύεται, αίσθηση που λειτουργεί αποτελεσματικά στον αναγνώστη γιατί δεν επιβάλλεται αλλά υποβάλλεται".

Τάκης Μενδράκος
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. Η ΑΥΓΗ, 17-11-1996

Η αργοναυτική Εκστρατεία (Fragmenta) (Ποίηση). Αθήνα, Κέδρος, 1996. Σελ. 136 ISBN: 960-04-1236-7

"Η Αργοναυτική Εκστρατεία συνοψίζει σε επιγραμματική μορφή μια υπερτριακονταετή διαδρομή, δείχνοντας ότι όσα ξέρουμε για τον Καλοκύρη σήμερα υπήρξαν εγγενή στην ποιητική του τεχνική και στην ποιητική του συνείδηση - δεδομένα οργανικά του κόσμου του και συστατικά του προσώπου και της ταυτότητάς του".

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός λογοτεχνίας
Περ. Η ΛΕΞΗ

Λεξιλόγιο και επίμαχα σημεία από δώδεκα εποχές (αυτοανθολόγηση)
Αθήνα, Ύψιλον, 1997. Σελ. 206.

"Για τους εξαιρετικούς ανάμεσα στους καλλιτέχνες της παρωδίας (όπως πιστεύω ότι είναι ο Δημήτρης Καλοκύρης, ο δάσκαλός μου και συγγραφέας - ανθολόγος του πρόσφατου Λεξιλόγιου), ισχύει η πεποίθηση πως εκείνο που παρωδείται δεν είναι πλέον κάποιο κείμενο, ούτε η ζωή (δεν πρόκειται για σάτιρα), αλλά η ζωή ως κείμενο. […] Προικισμένος άνθρωπος, βρίσκει κάτι που μοιάζει με τον παράδεισο (των λέξεων, των λεκτικών συναρτήσεων). ο παράδεισος όμως αποδεικνύεται ένα ολόγραμμα. Το βαθύτερο θέμα αυτής της φαινομενικά γλυκομίλητης, "διασκεδαστικής λογοτεχνίας είναι τρομερό, είναι το τέλος του (παλιού) κόσμου".

Ευγένιος Αρανίτσης
Συγγραφέας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 10-7-1998

Λεξιλόγιο…

"Εγκυκλοπαιδιστής που αναστατώνει αδιάκοπα την ακολουθία των λημμάτων του, λεξικογράφος που ορίζει κατά το δοκούν (κατά πως το υπαγορεύουν εκάστοτε οι ανάγκες του) το υλικό του και ιστοριοδίφης που εκθέτει με σχολαστική ακρίβεια τις πηγές του, χωρίς όμως να δείχνει τον παραμικρό σεβασμό στα παραδεδομένα τους, ο Καλοκύρης είναι πάνω απ' όλα παίκτης: μανιώδης και - από τον Κακό Αέρα και μετά - ορκισμένος δια βίου παίκτης".

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός Λογοτεχνίας
Περ. ΠΟΙΗΣΗ Νο 11
Άνοιξη - Καλοκαίρι, 1998

Τα ελιξήρια της φωνής τους (Πεζογραφία). Αθήνα, Ύψιλον, 1997. Σελ. 126. ISBN: 960-7949-01-3

"Έργο που άκουσε τον ψίθυρο της πεταλούδας, το τρίξιμο της πόρτας που την ανοίγει η μνήμη: ποίημα που ο άνεμος το χαϊδεύει προκαλώντας καινούργιους ιριδισμούς επιθέτων και επιρρημάτων. […] Ενδιαφέρον - είναι γνωστό - παρουσιάζουν πλέον οι ποιητές που ονειρεύονται έναν Κόσμο ήδη γραμμένο, δηλαδή οι θεωρητικοί της κρίσης του συμβόλου. Μεταξύ αυτών, ο Καλοκύρης είναι ένας από τους καλύτερους.

Ευγένιος Αρανίτσης
Συγγραφέας

Τα ελιξήρια

Ναι, ο Καλοκύρης είναι γνήσιος συγγραφέας γιατί ριψοκινδύνευσε σ' ένα όριο που δεν είναι μόνο δικό του: είναι μια κρίσιμη εκδοχή του διακυβεύματος που εν συνόλω αποκαλείται "λογοτεχνία".

Γιώργος Κοροπούλης
Ποιητής
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15-6-1999

Δημήτρης Καλοκύρης
ΓΑΤΑ ΟΝΟΜΑΤΙ ΗΛΙΚΙΑ

Έλεγαν ότι τον βασιλέα Κύρο τον είχε αναθρέψει μια μονόφθαλμη σκύλα. Το Ζυμβραγό η μελανία Χάρυβδις. Ο Τήλεφος, ο νόθος γιος του Ηρακλή, ανατράφηκε από ένα ελάφι. Τον Πάρι, των τρωικών, τον μεγάλωσε αρκούδα. Δεν θα αναφέρουμε ασφαλώς τους λυκογάλακτους ιδρυτές της Ρώμης, θα θυμίσουμε όμως τον ωραίο αισώπειο μύθο για τη γάτα που, άγνωστο πως, είχε ερωτευτεί έναν νεαρό και παρακάλεσε την Αφροδίτη να την μεταμορφώσει σε γυναίκα. Η επιθυμία της εισακούστηκε και ο νεαρός ανταποκρίθηκε αμέσως στα θέλγητρα της γατογενούς καλλονής. Θέλοντας τώρα η θεά να εξετάσει αν είχε μεταλλαχθεί και ψυχικά, της στέλνει ένα ποντικάκι. Κι εκείνη, οσμιζόμενη το τρωκτικό, άφησε σύξυλο και υψιμέδοντα τον νεαρό στο κρεβάτι και έτρεξε να κυνηγήσει το γεύμα της. Αγανακτισμένη η θεά του έρωτα την ξανάκανε γάτα.

Αλλά τον Αλκοθαράν τον ανέθρεφε κυρίως η απουσία της γάτας.
Να αναφερθεί επίσης εδώ ο ασώματος γάτος Τσεσάιρ του Λιούις Κάρολ, ο διαβολικός (και μανιώδης καπνιστής πούρου) γάτος του Μπουλγκάγκοφ, ο εσωστρεφής πρίγκιπας του Σαβαρέζε που γατοποιήθηκε το 1925 και οι ποικίλες ελιοτικές γατόφλουδες. Ως έκδοτος καπνιστής οπίου φημίζεται ο ήμερος γάτος Τσαν, που ανήκε σ' έναν ευρωπαίο γιατρό, ο οποίος ζούσε στα περίχωρα της Σαϊγκόν μέχρι το 1899 (έτος ανακαλύψεως της ασπιρίνης).
Ο Κύριος Κόινερ του Μπρέχτ δεν συμπαθούσε τις γάτες επειδή δεν τις θεωρούσε φίλους του ανθρώπου. Ωστόσο, όταν κλαψούριζε καμιά έξω από την πόρτα του, σηκωνόταν και της άνοιγε να μπει στα ζεστά. "Το σχέδιό τους", έλεγε, "είναι απλό. Όταν φωνάζουν, όλο και κάποιος τους ανοίγει. Και όταν πάψουν να τους ανοίγουν, θα πάψουν κι αυτές να φωνάζουν. Όμως και οι φωνές είναι μία πρόοδος".
Είμαστε υπέρ της φωνητικής και βαδίζουμε έτσι προοδευτικά, αλλά αναφανδόν, στο σύγχρονο άστυ. Η πόλη των ανθρώπων και η πόλη των γάτων βρίσκονται η μία μέσα στην άλλη αλλά δεν πρόκειται για την ίδια πόλη, παρατήρησε ο Ίταλο Καλβίνο.
Αλλά και ο Αλκοθαράν γεννήθηκε στην πόλη του Τολέδου και μάλιστα στις 28 Απριλίου 1896, τη μέρα ακριβώς που η σκαπάνη έφερνε στο φως τον Ηνίοχο των Δελφών. Ο πατέρας του υπήρξε έμπορος λευκών υφασμάτων και η μητέρα του εκ φύσεως ξανθιά. Είχε δύο αδελφές εκ περιτροπής ευτραφείς αλλά συντριπτικά ευυπόληπτες. Σπούδασε νομικά, έτρεφε άσπρες γάτες (Μπελόνια, Υστάσπα, Κοχώνη, Μιαμόρ) και γνώριζε άριστα τη γερμανική γλώσσα.
Τον χαρακτήριζε ηγετισμός, ήπια φιλοδοξία, τάση για αναγνώριση και όλα όσα συνυπάρχουν σε ανθρώπους με αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα. Παρέμεινε στους συντηρητικούς ενώ παντρεύτηκε από συνοικέσιο την αδελφή ενός αξιόλογου κληρικού, που είχε διατελέσει μάλιστα αξιωματικός του πολεμικού ναυτικού σε ανύποπτο χρόνο. Απόκτησε μια δύσπιστη κόρη και την επικαρπία ενός ισόγειου εμπορικού κοντά στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Μαδρίτης. Σιχαινόταν τον κρύο καφέ και την κάθε μορφής επανάσταση.
Επί Φράνκο βρέθηκε διπλωματικός υπάλληλος σε χώρες της Κεντρικής Αμερικής όπου, μεταφορικά, έδρεψε δάφνες και, ουσιαστικά, αναγορεύσεις επί τιμή. Το καλοκαίρι του 1962, νομίζω, διαφώνησε με τον τότε υπουργό των Εξωτερικών και, υπό το κράτος της οργής, του εκσφενδόνισε ένα διακοσμητικό ορειχάλκινο μελανοδοχείο, προκαλώντας του εκδορές. Το γεγονός αποσιωπήθηκε, συνετέλεσε όμως στον παροπλισμό του σε θέσεις ρουτίνας, ώσπου αναγκάστηκε να αποσυρθεί οικειοθελώς από τα δημόσια.
Για ένα διάστημα περιφερόταν με την σύζυγό του, ανεπίσημα, σε κοσμικές πρωτεύουσες, δαπανώντας μικροποσά σε χαρτοπαίγνια και περιπλεκόμενος γαλλιστί σε συζητήσεις περί της υψηλόβαθμης νοημοσύνης της γαλής. ίσως επιδίωκε έτσι να αναζωπυρώσει, διακριτικά, παλαιές γνωριμίες.

Ποια η σχέση του με τη φιλοσοφία και τον ουμανισμό; Καμία. Με την ελευθερία του Τύπου; Ελάχιστη.
Στο μπαλκόνι κάποιου ξενοδοχείου της Ζυρίχης, διαβάζει, συμπτωματικά, ένα άρθρο για κάποιον κνώσιο ραψωδό Θαλήτα, που άνθισε πριν τον Όμηρο, καθώς και για την φιλόσοφο Θεανώ, από την Κρήτη επίσης, θρυλούμενη σύζυγο του Πυθαγόρα, ο οποίος, όπως θυμόμαστε, διατύπωσε τρία, κυρίως, θεωρήματα: Πρώτον, να μην έχεις χελιδόνια κάτω από τη στέγη σου (νοσηρότατη όντως συνήθεια με ραγδαίες επιπτώσεις) και, δεύτερον, να μην περιγράφεις την εικόνα του θεού στον κύκλο ενός δαχτυλιδιού. Ευνόητο γιατί.
Τέλη Μαρτίου του 1968 λοιπόν, τον βρίσκουμε περιηγητή στο υπερώο της Μονής Αρκαδίου. Τον απασχόλησε η μαύρη αλήθεια για το ολοκαύτωμα; Ανησυχούσε για τους κραδασμούς της ερημίας; Αγνοώ. Η γάτα Ζαχαρίας κοιτούσε στον αέρα τη νύχτα που ανέβαινε πίσω από τους τοίχους.
Ο ευαγής Αλκοθαράν αποφάσισε ότι ο τόπος του ήταν αυτός. Έψαξε με λεωφορείο στα γύρω ορεινά χωριά και βρήκε, τέλος, ένα κατοικήσιμο δωμάτιο κοντά στο ακρογωνιαίο καφενείο στου Μυρολίθου.
Στην τουρκοκρατία, η περιοχή μαστιζόταν από έναν γατόμορφο δράκοντα που καταβρόχθιζε τις φωτιές. Δεν επρόκειτο για ταχυδακτυλουργία, απλώς αυτή ήταν η φύση της τροφής του. Ο κόσμος όμως πάγωνε. Κανείς δεν μπορούσε να μαγειρέψει. Έπεσε λιμός. Μαρτυρούν ότι ο άγιος Μύρων συνάντησε επι τούτου τον δράκοντα ένα μεσημέρι στ' αλώνια, λογομάχησαν και του έριξε ένα χαλίκι εν βρασμώ ψυχής. Ακολούθησε, ως εκ θαύματος, βροχή από πέτρες άγνωστης προέλευσης, που καταπλάκωσε τον άγιο. Ο δράκων μετανόησε, περιεβλήθη το σχήμα και κατέληξε αρχιμανδρίτης. Πάνω στο λόφο που σχηματίστηκε από τη λιθοβολή, άνθισε ο σημερινός οικισμός.
Τα χρόνια ήρθαν, όπως πάντοτε, αμφίβολα. Είναι αλήθεια ότι οι χωρικοί θεωρούσαν τον Αλκοθαράν εγκάθετο. Παρ' όλη την παροιμιώδη φιλοξενία τους, τον αντιμετώπισαν με επιφύλαξη και του προμήθευαν μονάχα τα στοιχειώδη. Η ασυνήθιστη στάση τους προήλθε από μία ανεπιβεβαίωτη φήμη ότι ο άνθρωπος αυτός είχε συνδεθεί με την εισαγωγή της ισπανικής ποικιλίας προβάτων μερινό, η οποία δεν μπόρεσε να εγκλιματιστεί στα Λευκά Όρη, γεγονός που προκάλεσε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στην περιοχή. επιπροσθέτως δε, διότι ο μυελός του συγκεκριμένου προβάτου θεωρείται ότι αποδεδειγμένα αφανίζει την επιθυμία της σαρκός.
Μόνο ο ανθυπασπιστής της αστυνομίας τον εξετίμησε βαθύτατα διότι, ενστικτωδώς, θεωρούσε όλους τους ισπανούς ομοιόμορφους πολιτικά και συμπορευόμενους με τους φοίνικες, έμβλημα του καθεστήτος του Απριλίου. Γνώριζε άραγε τη ρήση μου ότι οι δημοκράτες δεν αγαπούν τις γάτες ατιμωρητί; Αμφιβάλλω. Μάλλον αισθανόταν να πτοείται το ευάλωτο κύρος του τις περιόδους όπου, κατ' έθιμο, οι σηροτρόφοι του νομού διέσπειραν ψευδείς ειδήσεις. Να θυμίσουμε ότι η μέθοδος αυτή πιστεύεται διεθνώς ότι επιταχύνει την εκκόλαψη του μεταξοσκώληκα.
Ο Αλκοθαράν όμως συμφιλιώθηκε διπλωματικά με τις γατούλες Ξάσου και Χαρκιά και έζησε τέσσερις μήνες παρατηρώντας τους σχηματισμούς του φωτός πάνω στα σύννεφα. Έγραψε στην γυναίκα του δύο φορές επιτακτικά, την μία για να δώσει το στίγμα του και την δεύτερη για να της ζητήσει τις μονογραφίες του Alexander Garden και του Michel Begon (αναδόχων της αιθερίας γαρδένιας και της χρωματουργού μπεγκόνιας αντιστοίχως) επειδή, τελευταία, άρχισε να τον ενδιαφέρει, αιφνιδίως, η βλάστηση.
Κάποια νύχτα σηκώθηκε για να επισκεφτεί το υπαίθριο αποχωρητήριο και, επισρέφοντας, είδε τον εαυτό του ξαπλωμένο στο κρεβάτι, πελιδνό και ακίνητο. Αυτομάτως κατέρρευσε.
Ο αγροτικός γιατρός Αθανασάκης του προσέφερε τις πρώτες βοήθειες και σήκωσε τα χέρια. Ειδοποιήθηκαν μέσω πρεσβείας οι συγγενείς, που κατέφθασαν και τον βρήκαν υπ' ατμόν, να σπέρνει κόλλυβα.
Επί τρεις μέρες τριγυρνούσαν οι ισπανοί το χωριό, κάνοντας απεγνωσμένες χειρονομίες. Τουλάχιστον έτρωγαν ομελέτες και βραστό κοτόπουλο στο καφενείο κατά συρροήν.
Εντέλει ειδοποιήθηκε ο παπάς ότι ο Αλκοθαράν είχε στυλώσει το βλέμμα στην οροφή και κοίταζε τον άγγελο, οπότε τον σήκωσαν από τις μασχάλες δύο μελανημονούντες χωρικοί να περπατήσει γύρω από το κρεβάτι (γιατί του λείπαν βήματα απ' όσα του αναλογούσαν στη ζωή, να τα κάνει και να τελειώνουμε).
Τον κατέβασαν στο καθολικό κοιμητήριο του Ηρακλείου με αγροτικό. Τυπώθηκαν αγγελτήρια σε δύο γλώσσες, όπου αναγράφονταν όλοι οι τίτλοι του -αλλά με ανεπίτρεπτα τυπογραφικά λάθη, δυστυχώς. Κοντά στους συγγενείς στάθηκε με στοργή και ο ανθυπασπιστής εν στολή, κάποιοι άγνωστοι και μία γάτα ονόματι Ηλικία.
Στο σημείο που πέθανε, αργότερα, η γάτα, χορτάρι δεν ξαναφύτρωσε.

(από το "ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ")