Ο Κώστας Μουρσελάς γεννήθηκε στον Πειραιά, αλλά εδώ και πάρα πολλά χρόνια ζει στην Αθήνα.
Σπούδασε νομικά, αλλά πολύ γρήγορα εγκατέλειψε τη δικηγορία και δούλεψε ως δημόσιος υπάλληλος μέχρι το 1969, οπότε τον απέλυσε η Χούντα.
Έκτοτε αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά - και επαγγελματικά - στο γράψιμο.
Δεκατεσσάρων ετών έγραψε ένα μυθιστόρημα που όμως χάθηκαν τα ίχνη του.
Λίγο αργότερα άρχισε να γράφει θέατρο και από το 1990 επανήλθε στην πεζογραφία εκδίδοντας το μυθιστόρημα Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά (εκατό εκδόσεις, διακόσιες χιλιάδες βιβλία μέχρι σήμερα).
Ακολούθησαν διηγήματα, νουβέλες, καθώς και το μυθιστόρημα Παιχνίδι των τεσσάρων που το συνέγραψε με Τατσόπουλο - Σκούρτη - Σουρούνη.
Το 2000 εξέδωσε και το τρίτο του μυθιστόρημα με τον τίτλο Κλειστόν λόγω μελαγχολίας (είκοσι εκδόσεις - σαράντα χιλιάδες βιβλία μέχρι τώρα).
Τα Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά έχει μεταφραστεί και εκδοθεί στα γερμανικά, αγγλικά, γαλλικά, τουρκικά, εβραϊκά.
Έγραψε ακόμα μια σειρά αισθητικών δοκιμίων, καθώς και 130 σατιρικά τηλεοπτικά μονόπρακτα με τον τίτλο Εκείνος και… Εκείνος, όπως και πολλές επιφυλλίδες δημοσιευμένες στην εφημερίδα Τα Νέα, με τον τίτλο Κουβεντιάζοντας.
Θεατρικά του έργα παίχτηκαν από θιάσους του Ελεύθερου Θεάτρου, από το Εθνικό Θέατρο, από το Θέατρο Τέχνης, από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, από Δημοτικά Θέατρα, καθώς και από θιάσους του εξωτερικού (Κύπρος, Γαλλία, Γερμανία).
Μερικοί τίτλοι παιγμένων θεατρικών έργων του: Ενυδρείο, Μαχαίρι στο κόκαλο, Ο φίλοι, Το Αυτί του Αλέξανδρου, Η Κυρία δεν πενθεί, Επικίνδυνο Φορτίο, Ω! Τι κόσμος Μπαμπά!, Το δίκανο, Ημιτελής συνουσία κτλ.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά, Μυθιστόρημα. Αθήνα, Κέδρος, 1990. Σελ. 493 ΙSBN: 960-040-254-Χ

Καλά είναι να συνηθίζει κανείς τα φαντάσματα, Διήγημα, Λέξη 113, 1993.

Το παιχνίδι των τεσσάρων, Μυθιστόρημα (με Πέτρο Τατσόπουλο, Γιώργο Σκούρτη και Αντώνη Σουρούνη). Αθήνα, Καστανιώτης, 1998. Σελ. 298 ISBN¨960-03-2097-4

Κλειστόν λόγω μελαγχολίας, Μυθιστόρημα. Αθήνα, Κέδρος, 1999. Σελ. 402 ISBN: 960-041-491-2

ΘΕΑΤΡΟ
(Επιλογή)

Άνθρωποι και Άλογα, μονόπρακτο, 1955.

Αρσενική πόρνη, μονόπρακτο, Εστία, 1959, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2000. Σελ. 75 ISBN: 960-344-862-1

Ο Έβδομος, μονόπρακτο, 1962.

Φρενοκομείον ο Κόσμος, 1963.

Επικίνδυνο Φορτίο, Αθήνα, Κέδρος, 1963, 1971.

Οι Παίκτες, 1965.

Η Κυρία δεν πενθεί, Αθήνα, Θέατρο 67, 1966, 1967, Αθήνα, Εστία, 1984.

Το δείπνο, 1967.

Μπολερό, 1968.

Το αυτί του Αλέξάνδρου, Αθήνα, Κέδρος, 1969, 1975.

Ο Μπιντές, μονόπρακτο, 1969, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Το Προαίσθημα, μονόπρακτο, 1969, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Ω τι κόσμος μπαμπά, Αθήνα, Κέδρος, 1972, 1974, 1989. Σελ. 98 ISBN: 960-04-1665-6.

Γραφείο με θέα την πλατεία Συντάγματος, Εστία, 1972, Θεσσαλονίκη, Fragmenta, 1996, Αθήνα, Κέδρος, 2000.

Μαχαίρι στο κόκαλο, Αθήνα, Κέδρος, 1973, 1987.

Εκείνος και… Εκείνος, 1973, Αθήνα, Κέδρος, 1999. Σελ. 350 ISBN: 960-04-1663-Χ

Συζήτηση περί ματαιότητος, μονόπρακτο, Εστία, 1973, Θεσσαλονίκη, Fragmenta, 1996, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Οι φίλοι, Αθήνα, Κέδρος, 1974, 1981. Σελ. 115 ISBN: 960-04-0162-4

Το Δίκανο, μονόπρακτο. Εστία, 1974, Αθήνα, Κέδρος,2000

Εθνική Κωμωδία, μονόπρακτο, 1974

Εφημερεύομενεν, μονόπρακτο, 1974

Η Μπουχάρα, μονόπρακτο, Εστία, 1975, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Το Ρολόι, μονόπρακτο, Εστία, 1975, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Ενυδρείο, Αθήνα, Κέδρος, 1975, 1981. Σελ. 116 ISBN: 960-040-163-2

Η Μεγάλη Κομπίνα, μονόπρακτο, Εστία, 1977, Θεσσαλονίκη, Fragmenta, 1996, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Ομνύουν και πάλιν ενέδωσαν, μονόπρακτο, 1978.

Διακοπή Ρεύματος, μονόπρακτο, Εστία, 1982, Θεσσαλονίκη, Fragmenta, 1996, Αθήνα, Κέδρος, 2000.

Ημιτελής Συνουσία, μονόπρακτο, Εστία, 1984, Αθήνα, Κέδρος, 2000

Απαρηγόρητη Χήρα, μονόπρακτο, 1984

Μεταφράσεις έργων του:

In Enlgish:

Selected short plays. [tr.by]: Andrew Horton. Athens: Anglo-Hellenic, 1975. 125 p.

The ear of Alexander. [tr.by]: Mary A. Nickles. Athens: Anglo -Hellenic Publishing, 1975. 70 p.

Red dyed hair. [tr.by] : Fred A. Reed. Athens : Kedros, 1992. 431 p. ΙSBN: 960-04-0577-8

This one and That One [tr.by]: Andrew Horton. Harvey, 1975. 127 p.

In German:

Ihr rotgefarbtes Haar: roman [tr.by]: Maria Petersen - Nina Bungarten. Koln: Romiosini, 1997. 519 p. ΙSBN: 3-929889-19-6

Austlug mit Freudinnen.Koln, Romiosini, 2001.

Reinde in Innenraume (Die Erben des Odusseus. Griechische Erzahlungen der Gegenwart. [tr.by]: S. Georgalidis, N. Eideneier. DTV, 2001

Die Dame Tragt keine Trauer. Moll-Eckhardt

In French:

La Rousse aux Cheveux Teints [tr.by]: Martine Bertrand - Vassot Hudelot. Paris, Hatier, 1996. 456 p. ISBN: 978-2218-70501-4

In Turkish:

Kizila Boyali Saclar [tr.by]: Costa Sarioglu. Instanbul, OM ROMAN, 2000. 476p. ISBN: 975-6827-16-5

In Jewish:

SEAR TSAVOUA ADON [tr. by]: Aμίρ Τσούκερμαν, Books in the attic, UEDIOT AHRONOT BOOKS, 1999. 487 p.

Ο Συγγραφέας
ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΡΣΕΛΑΣ

Ο Κώστας Μουρσελάς, γεννημένος σε μικροαστική συνοικία του Πειραιά, σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε, ως θεατρικός συγγραφέας, στις αρχές της δεκαετίας του '60 με το πρωτοποριακό για την εποχή του έργο Άνθρωποι και άλογα. Η σκηνική παρουσίαση αυτού του πρώτου έργου το 1962 θεωρήθηκε από την κριτική και το κοινό ως θεατρικός θρίαμβος και ως ουσιαστική ανανέωση του νεοελληνικού θεάτρου.
Με είκοσι συνολικά θεατρικά έργα και με 130 τηλεοπτικά θεατρικά μονόπρακτα στο ενεργητικό του, ο θεατρικός Μουρσελάς διαγράφει μια ιδιαίτερα παραγωγική τροχιά 28 περίπου ετών που, κυρίως, κινείται στην περιοχή του λεγόμενου θεάτρου του παραλόγου.
Από την άποψη της θεατρικής τεχνικής αξιοποιεί, σχεδόν πάντα, τη μικρογραφική οπτική. Αφορμάται δηλαδή από το μερικό και το έλασσον (ένα ζευγάρι, δύο φίλοι, μια παρέα) και σταδιακά ο θεατρικός του λόγος διαστέλλεται και διευρύνεται αγγίζοντας τα μείζονα και τα καθολικά προβλήματα του ανθρώπου.
Εκείνο, όμως, που προσθέτει στα θεατρικά του έργα το μέγιστο εύσημο, είναι ο τρόπος με τον οποίο διαπλάθει τους ανθρώπινους χαρακτήρες. Σαρκαστικός και ειρωνικός στην ουσία του ο Μουρσελάς, οδηγεί τους ήρωες των έργων του σ' ένα είδος ηθικής απογύμνωσης, χωρίς όμως και να τους τσακίζει. Κατανοώντας τον άνθρωπο ως βασανιζόμενη ύπαρξη μέσα στον παραλογισμό της ζωής, επιδιώκει να τον οδηγήσει σταδιακά σε μια κατάσταση αυτοσυνειδησίας. Παράλληλα, ο θεατρικός του λόγος είναι άμεσος, ευθύβολος και επικοινωνιακά ιδιαίτερα δραστικός.
Μια ιδιαίτερη μνεία και αναφορά θα πρέπει να γίνει για τα τηλεοπτικά θεατρικά μονόπρακτα του Μουρσελά που, κυρίως, παρουσιάστηκαν στα χρόνια της δικτατορίας. Σε μια εποχή πνευματικής άπνοιας και ξηρασίας, τα μονόπρακτα αυτά, μ' ένα πλάγιο, υπαινικτικό, αφελή αλλά και διαβρωτικό στην ουσία του λόγο για την τότε κατάσταση, αποτελούσαν μιαν ανάσα ελευθερίας και ανάτασης για τους Έλληνες.

Το 1989 ο Μουρσελάς ξαφνιάζει το ελληνικό κοινό με το πρώτο πολυσέλιδο μυθιστόρημά του, το Βαμμένα κόκκινα μαλλιά. Αυτή η ξαφνική συγγραφική μεταστροφή του Μουρσελά, από το θεατρικό στο μυθιστορηματικό λόγο, ήταν μη αναμενόμενη. Το μυθιστόρημα όμως αυτό υπήρξε το πιο σημαντικό λογοτεχνικό γεγονός της δεκαετίας του '90. Υπήρξε το πρώτο έργο, που μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, έσπασε το φράγμα των 200.000 αντιτύπων και ήδη αριθμεί 100 περίπου εκδόσεις.

Ως εκτενές αφήγημα καταγράφει και απεικονίζει, με τρόπο ιδιαίτερα παραστατικό και απτό, το κλίμα, την ατμόσφαιρα και τη γενικότερη κατάσταση στις μεταπολεμικές δεκαετίες στην Ελλάδα. Από την άποψη αυτή, ο αφηγηματικός λόγος του Μουρσελά, χωρίς να ρητορεύει, είναι βαθύτατα πολιτικός.
Αυτό το πρώτο μυθιστόρημα του Μουρσελά, στην ουσία έργο πολυπρόσωπο, με πλούσια και πολύπτυχη δράση, με μια εκπλήσσουσα και ξαφνιάζουσα αφηγηματική ροή, ιδιαίτερα ελκυστικό και απολαυστικό στην ανάγνωση, στηρίζεται στην προβολή δύο διαμετρικά αντίθετων χαρακτήρων. Ο ένας είναι ο Λούης: ακραίος τύπος, φιλοζωιστής, χωρίς φραγμούς, γεύεται άπληστα τις χαρές και τις απολαύσεις της ζωής. Ο άλλος είναι ο αφηγητής: διανοούμενος τύπος, συγκρατημένος, γεμάτος αναστολές. Ανάμεσα σ' αυτά τα κύρια πρόσωπα κυκλοφορεί ένα άλλο πλήθος χαρακτήρων, όπως τους βίωσε ο συγγραφέας κυρίως στα χρόνια της νεότητάς του.
Η δεύτερη μεγάλη μυθιστορηματική επιτυχία του Μουρσελά, με τον τίτλο Κλειστόν λόγω μελαγχολίας, κυκλοφόρησε το 1999. Με το έργο αυτό ο συγγραφέας δημιουργεί ένα διαφορετικό ήθος αφηγηματικής γραφής και εγκαινιάζει πιο σύγχρονες και ανανεωμένες τεχνικές αφήγησης. Στην ουσία πρόκειται για σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Η κάθε όμως επιμέρους ιστορία, χωρίς να χάνει την αυτονομία της, συνεχίζεται ως αφηγηματική ροή μέσα στις επόμενες. Οι ανθρώπινοι χαρακτήρες, οικείοι τύποι της καθημερινότητας, μέτριοι, μέσοι και σπαταλημένοι, βουλιάζουν μέσα στην ασημαντότητά τους και στην αυτοματαίωσή τους.
Μ' αυτό το δεύτερο μυθιστόρημά του ο Μουρσελάς, μέσα από τη μικρογραφία μιας επαρχιακής πόλης, μας δίνει τη μεγαλογραφία, το ήθος και το στίγμα από καθημερινές πτυχές της ελληνικής ζωής. Με άλλους δηλαδή τρόπους, ο συγγραφέας συνεχίζει να απεικονίζει τη νεοελληνική πραγματικότητα αλλά και γενικότερα την "ηθική" και την "αταξία" της σύγχρονης ζωής.

Νικήτας Παρίσης

Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
ΚΩΣΤΑ ΜΟΥΡΣΕΛΑ
(αποσπάσματα από κριτικές)

Εκείνος και Εκείνος (Σατιρική σειρά θεατρικών Επεισοδίων). Αθήνα, Κέδρος, 1973, 1999. Σελ. 350 ISBN: 960-04-1663-Χ

With an excellent and explicit introduction to the work of Greek playwright Kostas Mourselas, Andrew Horton presents us with five of the best segments of the TV series "This One and That One, "which became famous all over Greece and was abruptly discontinued in November 1973 by order of the Junta. The volume also includes a two-act play quite typical of Mourselas's work.
The Greek has two fundamental characteristics which, although contradictory, provide the key to the closet of his soul. Sentimental idealism and ideal realism are the two poles that hold the wire on which the Greek makes desperate attempts to master his acrobatic balance. The younger generations of Greek playwrights have been directly influenced by the modern Western waves of change in dramatic forms. The need to fool the Junta censorship prodded them to dress the Western models in Greek style in a relatively short time. Kostas Mourselas is the most talented and prominent among them, and his work the most representative of these tendencies.
In his two-act play "The Lady Does Not Mourn" we see a perfect example of Western comedy-drama of the absurd. The couple in the elevator is quite Anglo-Saxon, while the Third Person is a blending of Greek and French. The title This One and That One, the exact translation of the Greek, underlines the fact that Solon and Luke are alike despite that terrific gap in their cultural and social backgrounds. A human being is a human being after all; this is a primary value, the basis of all philosophies, as Socrates might have said. Solon and Luke are trying together to find the common denominator in their lives. It is freedom. However, freedom is impossible in a consumer society. They choose to live like vagrants; but they are eager to become social beings again, as soon as society becomes human. Luke is a direct descendant of "Karaghiozis," the hero of the Greek shadow theatre. Solon is a Westernized Greek- perhaps too Westernized and therefore not quite believable.
Horton has realized a small miracle. He has managed to convey in English the style and flavor of these playlets and to offer a very good sample of the new wave in Greek drama.

Πλάτων Μουσαιός
Περιοδικό ΒΟΟΚS ABROAD

Eνυδρείο. Αθήνα, Κέδρος, 1981. Σελ. 116. ISBN: 960-040-163-2

…Ένα νέο έργο του Κώστα Μουρσελά, το "Ενυδρείο", παρουσιάζει η Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Νέο σε ουσία και μορφή. Συγκαιρινή. Ελληνική και ανθρώπινη.
Ανασύρει μια πτυχή της ζωής και δίνει την εικόνα ενός κοινωνικού εκπεσμού: Μόνη μας έγνοια πως να τα "οικονομήσουμε" και πώς να "βολευτούμε". Με μόνο στόχο την υλική απολαβή. Για ν' απολαύσουμε μια ζωή αλλοτριωμένη και ξεπουλημένη στην σαρκολατρεία και την χρηματολατρεία. Φθάσαμε στο σημείο να θέλουμε να ζούμε σαν τα χρυσόψαρα στην γυάλα, άνθρωποι σε ενυδρείο. Με κάθε είδους συμβιβασμό. Χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Σε μια συναλλαγή που προδίνει αισθήματα και ιδανικά. Που ξεπουλάει την ελευθερία και εξευτελίζει την ανθρώπινη ύπαρξη. Κι όλα αυτά, για μια ζωή έρπουσα, αν μπορεί αυτή η ζωή να λεχθεί.
Ο συγγραφέας τοποθετεί την συναλλαγή αυτή για το "βόλεμα" στο ερωτικό κυρίως πεδίο. Αλλά δεν είναι μόνο ερωτική. Εκτείνεται σε πολύ περισσότερα επίπεδα. Είναι και πολιτική συναλλαγή. Και πνευματική. Κοινωνική, γενικότερα. Την εντοπίζει, επίσης, στα μικροαστικά κοινωνικά στρώματα, που ζουν με την λαχτάρα και το όνειρο της μεγάλης και άκοπης ζωής. Το πνεύμα της όμως, απλώνεται και σ' αυτά ακόμη τα μεγάλα λαϊκά στρώματα, που παρασύρονται από τα ρεύματα μιας αντίστοιχης νοοτροπίας και ψυχολογίας. Κι αυτό είναι το χειρότερο…

Μπάμπης Κλάρας
Κριτικός θεάτρου
Εφημ. Η ΒΡΑΔΥΝΗ, 15-12-1980

Οι φίλοι. Αθήνα, Κέδρος, 1981, Σελ. 115 ISBN: 960-04-0162-4

Υπάρχει τίποτα το ηρωικό στην τριβή της καθημερινότητας; Καταφατικά απαντά ο κ. Κώστας Μουρσελάς στο καινούριο του έργο "Οι Φίλοι", που ανέβασε το "Θέατρο Τέχνης" στη Λαϊκή του Σκηνή.
Ηρωικό είναι, μας λεει, όταν μπορεί ο μεροκαματιάρης μέσα στη μοχθηρία της δοσοληψίας να συντηρεί το φιλότιμό του ή, όταν το χάνει, να έχει τη δύναμη να το ξαναβρεί…
Μια θεατρική πραγματεία λοιπόν πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά μέσα σε δεδομένα κοινωνικά πλαίσια επιχειρεί με το έργο του ο κ. Μουρσελάς. Το σύμπτωμα εικονογραφείται πάνω σε διαδικασίες ταξικές, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι τυποποιείται το κύρος του ανθρώπινου ήθους με ασπρόμαυρες αξιολογήσεις. Απλώς, η δήλωση της κοινωνικής θέσης είναι ο δραματικός χώρος και ο λόγος της πλοκής…

Τάσος Λιγνάδης

Μαχαίρι στο κόκαλο. Αθήνα, Κέδρος, 1987

…Ο Κώστας Μουρσελάς είναι ένας συγγραφέας που σχεδόν πάντα καταφέρνει να μας εκπλήξει. Με μιαν οξύτατη παρατηρητικότητα, μια πάντα ευπρόσδεκτη ευρηματικότητα, ένα χιούμορ καυστικό, που ορισμένες φορές αγγίζει τα όρια του μαύρου, χωρίς ν' αρνείται, όταν χρειάζεται, το γκροτέσκο, μιαν αίσθηση του χώρου και πάνω απ' όλα των σχέσεων των ανθρώπων, ακόμη και τις καίριες σιωπές τους που μας αποκαλύπτουν συχνά πολύ περισσότερα από το διάλογο, πέτυχε, για μιαν ακόμη φορά, να μας προσφέρει ένα εξαιρετικό έργο, από τα καλύτερα που έχει δώσει ως τα σήμερα…

Νίνος Φενέκ Μικελίδης
Κριτικός κινηματογράφου
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Βαμμένα κόκκινα μαλλιά. Αθήνα, Κέδρος 1990. Σελ. 493 ISBN: 960-040-254-X

Τα "Βαμμένα κόκκινα μαλλιά" του Κώστα Μουρσελά είναι η σύγχρονη εκδοχή του "Αλέξη Ζορμπά". Ο συγγραφέας-αφηγητής, όπως και στον Ζορμπά, βλέπει συνεχώς τον εαυτό του σε αντιδιαστολή με τον ήρωά του. Ο Λούης είναι "πρίγκιπας", από "τους ανθρώπους που δεν υπολογίζουν το χρήμα" (θυμάσε τον Ζορμπά που πήγε να αγοράσει υλικά για τον εναέριο, και κατασπατάλησε τα χρήματα με μια γυναίκα;). Ο συγγραφέας είναι η αντίθεσή του…
Ο πλήρης τίτλος του έργου του Καζαντζάκη είναι "Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά". Όμως τον Ζορμπά τον βλέπουμε μόλις σε ένα τρίμηνο της ζωής του, τότε που αναλαμβάνει την επιχείρηση του λιγνιτωρυχείου με τον συγγραφέα, ενώ για την υπόλοιπη ζωή του ακούμε κάποιες σκόρπιες αφηγήσεις δικές του, και μαθαίνουμε λίγα από τον συγγραφέα στην αρχή και το τέλος του βιβλίου. Ο "Ζορμπάς" του Μουρσελά, ο Λούης, είναι πραγματικά "βίος και πολιτεία", γεμάτος από τις πιο εξωφρενικές, τις πιο ασύλληπτες περιπέτειες, τις οποίες αφηγείται ο συγγραφέας σε ένα άγνωστο αποδέκτη της αφήγησης, ακολουθώντας μια γραμμή ζιγκ ζαγκ, με συχνές παρεκβολές και πισωγυρίσματα, παρακολουθώντας όμως τη ζωή του ήρωά του από την εφηβεία του μέχρι τα χρόνια της προχωρημένης ωριμότητας, γύρω στα 55, οπότε χάνει και τα ίχνη του.
Οι περιπέτειες του Λούη, όπως και του Tom Jones του Fielding, θα μπορούσαν να εκδιπλώνονται στο άπειρο. Κάθε επεισόδιο της ζωής του έχει ένα αυτοτελές ενδιαφέρον. Δημιουργείται μια κορύφωση και μετά την έκβασή του ή και παράλληλα μεταβαίνουμε στο επόμενο επεισόδιο…
Όπως δεν είναι τυχαίο που ο Ζορμπάς, βιβλίο και ταινία γνώρισε μια τέτοια διάδοση, έτσι δεν είναι τυχαίο που και το βιβλίο του Μουρσελά, οκτώ μήνες μετά την έκδοσή του, κυκλοφορούσε στην 21η χιλιάδα του. Οι προφανείς λογοτεχνικές αρετές δεν αποτελούν την κυρίως εξήγηση, μια και άλλα έργα του Καζαντζάκη, με πολύ ωριμότερο ύφος, όπως π.χ. ο "Φτωχούλης του Θεού", δεν είχαν ανάλογη διάδοση. Ούτε βέβαια οι γαργαλιστικές ιστορίες, όσον αφορά το έργο του Μουρσελά, που πραγματικά μπορούν κάποιους να έλκουν, όπως και κάποιους άλλους να σοκάρουν. Πιστεύω ότι ο κύριος λόγος της απήχησης που έχουν τα δύο έργα είναι ότι θίγουν μια καίρια προβληματική του καιρού μας, την ένταση που κουβαλάμε όλοι μέσα μας, σήμερα περισσότερο οξυμένη και που θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε, με φιλοσοφικούς όρους, σαν την ένταση ανάμεσα στη λογική και στο παράλογο, με κοινωνιολογικούς σαν την ένταση ανάμεσα στην συμμόρφωση και την εξέγερση και με ψυχαναλυτικούς σαν την ένταση ανάμεσα στο υπερεγώ και το αυτό, ανάμεσα στην απώθηση και στο ένστικτο. Η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο πόλους είναι αναπόφευκτη από τη φύση της και στο έργο μάλιστα του Μουρσελά γίνεται στο έπακρο τραγική, καθώς αποβαίνει αδιέξοδη…

Μπάμπης Δερμιτζάκης
Κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΕΡΕΥΝΑ, 1-1-1992

Βαμμένα κόκκινα μαλλιά. Αθήνα, Κέδρος, 1990. Σελ. 493 ISBN: 960-040-254-X

…Συναρπαστικό ανάγνωσμα. Ο ευφυής, πνευματώδης, ειρωνικός και βαθύτατα σαρκαστικός Μουρσελάς προβαίνει σε μια μοναδική ανατομία της μεταπολεμικής ελληνικής πραγματικότητας.
Το βιβλίο είναι μια "Σάγκα", μια τεράστια τοιχογραφία. Μόνον τα "βασικά πρόσωπα του έργου" (dramatis personae), που ο Μουρσελάς παρουσιάζει… σαιξπηρικά με τις ιδιότητές τους και με αλφαβητική σειρά, είναι…62. Απόλυτοι πρωταγωνιστές, ωστόσο, είναι δύο: ο Αφηγητής, γραμματέας Πρωτοδικείου, χαρακτήρας αδύναμος, πάντα άβουλος κι αναποφάσιστος, μυωπικός και τυπικά "διανοούμενος" (γράφει), και ο "εξάδελφός" του και άκρως αντίθετος Εμμανουήλ Ρετσίνας, ο επιλεγόμενος "Λούης", άτομο "πολύ αντιφατικό και πολύ σύνθετο, σχεδόν εμπιστοσύνης, σχεδόν εντάξει", όλα στο σχεδόν, "σχεδόν κοντός, σχεδόν άσχημος, σχεδόν ωραίος, σχεδόν τεμπέλης, σχεδόν αγράμματος, σχεδόν άθεος", αλλά και βιβλιοφάγος…
Απ' άκρη σ' άκρη το έργο διασχίζεται από έναν έντονο ερωτισμό, που στιγμές στιγμές θυμίζει Χένρυ Μίλλερ ή Τσαρλς Μπουκόφσκι… Η γλώσσα είναι άκρως ελευθεριάζουσα, ενίοτε άσεμνη ή ηθελημένα "χυδαία".
Η τοιχογραφία του Μουρσελά μοιάζει με πίνακα του Ιερώνυμου Μπορ: περικλείει τόσες ομάδες ανδρών και γυναικών, σε τόσες στιγμές και καταστάσεις! Με χιούμορ καταλυτικό, με σαρκασμό, περιγράφονται τα ανθρώπινα, τα ερωτικά, τα κοινωνικά, τα σεξουαλικά, άλλοτε με ωμότητα και άλλοτε με νοσταλγία ανθρωπιάς και τρυφερότητας, ενώ στο φόντο διαγράφεται με τρομερή ενέργεια το πολιτικό τοπίο…
Το βιβλίο του Μουρσελά δεν περιγράφεται. Διαβάζεται. Απολαμβάνεται…

Κώστας Σταματίου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 3-2-1990

Κλειστόν λόγω μελαγχολίας. Αθήνα, Κέδρος, 1999. Σελ. 402 ISBN: 960-041-491-2

…Το μυθιστόρημα τούτο θα μπορούσαμε ενδεχομένως να το χαρακτηρίσουμε σπονδυλωτό, καθώς οι δεκατέσσερες ιστορίες, με ξεχωριστό τίτλο η καθεμιά, είναι δυνατό να θεωρηθούν και ως αυτοτελείς. τουλάχιστον αυτήν τη εντύπωση σχηματίζει στην αρχή ο αναγνώστης. Σιγά σιγά όμως αντιλαμβανόμαστε ότι ορισμένα πρόσωπα επανέρχονται στη μια ή την άλλη ιστορία, η επανεμφάνιση μάλιστα γίνεται ολοένα πιο πυκνή, ώστε τελικά να κερδίζεται η συνοχή και η συνέχεια ενός μυθιστορήματος, που αντλεί την ύλη του από μια σύγχρονη "μικρή πόλη". Σ' αυτό συμβάλλει κι ένα ακόμα εύρημα (υπαγορευμένο από το θεατρικό συγγραφέα), το οποίο μεταβάλλει τα οιονεί διαφορετικά διηγήματα σε διάφορες σκηνές ενός ενιαίου δράματος: στο τέλος υπάρχει πίνακας με τα πολυάριθμα (τριανταπέντε) "βασικά πρόσωπα που παρέλασαν στις ιστορίες μας", χαρακτηριζόμενα κιόλας με λίγα αλλά ενδεικτικά στοιχεία, όπως ακριβώς γίνεται στις σκηνοθετικές οδηγίες των θεατρικών έργων. Ένα άλλο έκτακτο, θεατρικής εμπνεύσεως, εύρημα υπάρχει στην τελευταία ιστορία, όπου με την ευκαιρία της συμμετοχής σε μια κηδεία, είναι σαν να εμφανίζεται όλος ο θίασος επί σκηνής. Το έργο είναι τελικά και ένα αριστοτέχνημα συγγραφικών - σκηνοθετικών ευρημάτων…

Μ.Γ. Μερακλής
Καθηγητής Παν/μίου Ιωαννίνων
Περιοδικό Η ΛΕΞΗ

… Το νέο μυθιστόρημα του Κώστα Μουρσελά με τον ελκυστικότατο τίτλο "Κλειστόν λόγω μελαγχολίας" αποτελείται από δεκατέσσερις χαλαρά συνδεδεμένες μεταξύ τους ιστορίες και περιέχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που είναι δυνατό να το αναδείξουν σε μια σύγχρονη μεγάλη εμπορική επιτυχία. Χώρος, μια μικρή επαρχιακή πόλη. Χρόνος, το διάστημα το οποίο ορίζουν οι ιστορίες τριών αλληλοδιαδεχόμενων γενιών. Ήρωες, τουλάχιστον τριάντα πέντε πρόσωπα τα οποία διαδοχικά εμφανίζονται στο προσκήνιο για να παραχωρήσουν ταχέως τη θέση τους στα επόμενα.

Σε ορισμένες στιγμές η αφήγηση γίνεται συναρπαστική: θα ρίξει η Ευτυχία το αναμμένο σπίρτο που κρατά στα χέρια της στο περιχυμένο πετρέλαιο πατρικό της για να εκδικηθεί την ανελέητη οικογένεια που κάποτε αποκήρυξε την ίδια μαζί με το νόθο της παιδί; Ή με ποιον τρόπο αντιλήφθηκε ο αφελής Μήτσος Αγλαϊδης την τρομερή προδοσία του πιστού του φίλου και της αγαπημένης του συμβίας; Η ανάπτυξη της πλοκής δεν εμφανίζει προσκόμματα, ο ρυθμός δεν χαλαρώνει, στην έκφραση κυριαρχεί η προφορικότητα…

Ελισάβετ Κοτζιά
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Κώστα Μουρσελά

Με τα βυζιά έξω
Απόσπασμα από το μυθιστόρημα: "Κλειστόν λόγω μελαγχολίας"

Στις δέκα ακριβώς άρχισαν τα ραδιόφωνα να μεταδίδουν τα αποτελέσματα των Πανελληνίων εξετάσεων. Το απόγευμα, στις πέντε η ώρα, ο Ιωακείμ Αναγνώστου ήξερε ότι και πάλι, για τρίτη φορά, ήταν εκτός καταλόγου. "Τσογλάνι, τις δύο προηγούμενες πάτωσες έκθεση. τώρα τα βόλεψες με την έκθεση και πάτωσες λατινικά. Συμπέρασμα, κόβονται και χαρτζιλίκια και όλα. Ένα πιάτο φαγητό, και πολύ. Να σε αναλάβουν οι αλήτες που θαύμαζες κι έκανες παρέα. Αν και τώρα την κοπάνησαν κι αυτοί. Μέχρι το πρωί, πάντως, να 'χεις διαλέξει επάγγελμα. αλλιώς, από μεθαύριο στην οικοδομή, μαζί μου. Ανειδίκευτος εργάτης. Λάσπες, μπετά και χαλίκια. Και αν συνεχίσεις να μένεις στο σπίτι, θα πληρώνεις ενοίκιο, φαγητό και θέρμανση. Να σε χαίρεται η πουτάνα η μάνα σου".
Αυτά τα φοβερά και τρομερά του δήλωσε, εν είδει τελεσιγράφου, ο μπαμπάς Ηλίας Αναγνώστου κι έφτυσε στο νεροχύτη. Τώρα τελευταία, εκτός του ότι αισχρολογούσε ασύστολα, όλο έφτυνε. Κάθε πέντε λεπτά έφτυνε. Όπου κι αν βρισκόταν. Σε δρόμους, σε πλατείες, στο σπίτι, παντού. Έφτυνε. Μάλλον νόμιζε πως έτσι εκδικείται την άδικη κοινωνία. Αισχρολογώντας και φτύνοντας.
Η μητέρα του Ιωακείμ, η κυρία Γεωργία, δεν μπορούσε πια να βοηθήσει το γιο της. Βλέπεις, μετά από εκείνη την ανεκδιήγητη "νύχτα των μεγάλων μαχαιριών" που την κυνηγούσε να τη σφάξει ο πατέρας του, δεν ξανάνοιξε το στόμα της, εκτός από μια φορά, όταν δεν άντεχε άλλο να βλέπει τον άντρα της να φτύνει και τόλμησε να του πει να πάει σε γιατρό, γιατί μάλλον θα πρόκειται για κάποια σοβαρή ασθένεια. "Τόσο σάλιο δεν δικαιολογείται". "Δεν είναι ασθένεια", της είπε, "αηδία είναι", και την έσπρωξε για να βγει έξω από το δωμάτιο. "Και να μη σε ξαναδώ μπροστά μου. Όταν με βλέπεις, να κρύβεσαι".
Αυτό ήταν. Έκτοτε, ζούσε στο σπίτι σαν να ήταν, εκτός από άφωνη, και αόρατη. Ετοίμαζε τα πάντα όταν έλειπαν όλοι. Μόλις άκουγε βήματα, κρυβόταν. Ή σηκωνόταν τις νύχτες, όταν όλοι έπεφταν για ύπνο, να μαγειρέψει, να σιδερώσει, να πλύνει. Οπότε καλά θα κάνει ο Ιωακείμ να μην περιμένει πια καμιά βοήθεια από πλευρά μαμάς. Άσε που τώρα αυτή χρειαζόταν τη δική του βοήθεια. Την αδελφή του; Να μην την υπολογίζει. Αδίστακτη, σκληρή και ρουφιάνα. Ήδη του ζητούσε επιτακτικά να της επιστρέψει τα λεφτά που το δάνεισε, αλλιώς θα τον κάρφωνε στον μπαμπά, γιατί είναι βέβαιη πως ο κύριος όχι μόνο ήξερε ότι το κάθαρμα ο φίλος του ο Ανάστος κανόνισε τη μαμά - "ναι, ναι, μην κάνεις τον ανήξερο" - , αλλά και ότι του έκανε και πλάτες. "Εγώ, μωρή;" "Εσύ, μάλιστα, αλλιώς τι δουλειά είχε να κάνει παρέα μαζί σου ένα κάθαρμα σαν κι αυτόν, και τι δουλειά είχε να 'ρθει στο σπίτι, σε μια στιγμή που απουσίαζε ο μπαμπάς;" "Και επειδή ήρθε στο σπίτι, παναπεί ότι στο άρπα κόλλα κανόνισε και τη μαμά;" "Αυτός μόνο στο άρπα κόλλα κάνει ό,τι κάνει." "Μπα; Εξ ιδίας πείρας ομιλείς;" "Σκάσε." "Απλώς της άρεσε να τον ακούει." "Άσε τις μαλακίες. Και να ξέρεις ότι όλ' αυτά δεν τα μαρτυρούσα ως τώρα, για να τελειώσεις πρώτα τις εξετάσεις, να μη λες ότι τα 'κανες σκατά εξαιτίας μου, αλλά, τώρα που τα 'κανες, δεν υπάρχει λόγος να σε καλύπτω. Είσαι κάθαρμα. Ο μπαμπάς έχει δίκιο, τον πούλησες."
Κατόπιν όλων αυτών, ο Ιωακείμ, σε πρώτη φάση, αποφάσισε να τελειοποιήσει το μπιλιάρδο που του 'χε μάθει ο Ανάστος και να ζει από τα στοιχήματα, όπως εκείνος. Ως προς την αδελφή του, για να εξαγοράσει τη σιωπή της και για να της επιστρέψει και τα δανεικά, σκέφτηκε να κλέψει κάτι κοσμήματα-αντίκες της μάνας του και να τα πουλήσει στον μεγαλοεργολάβο της μικρής μας πόλης, τον κύριο Αριστείδη Πανταζή, που είχε πάθος με τις αντίκες και τα αρχαία. Βρισκόταν σε δίλημμα όμως. Να της τα κλέψει ή να της τα ζητήσει; Καλύτερα να της τα ζητήσει. Θα τον καταλάβαινε εκείνη. Μάνα του είναι. Είχε την ελπίδα ότι τουλάχιστον αυτή δεν τον έβαζε στο στρατόπεδο των εχθρών της. Στο κάτω κάτω, το στόμα της κόρης της θα βούλωνε, προς χάριν της, γιατί, αν το άνοιγε, δεν θα έπαιρνε η μπάλα μόνον αυτόν, αλλά κι αυτήν.
Όσο για τον εκβιασμό της αδελφής του, μια μέρα θα του δινόταν η ευκαιρία να την εκδικηθεί. Την προδοσία την έχει στο αίμα της. Κάποτε δεν θα κάνει τις λαδιές της κι αυτή; Τότε θα καταλάβει τι σημαίνει "σε καρφώνω".
Αποφάσισε να μιλήσει στην μητέρα του. Είχε και καιρό να τη δει, με το κρυφτούλι που έπαιζαν στο σπίτι εκείνη κι ο μπαμπάς. Την απέφευγε κι ο ίδιος. Κάπου τον έτρωγαν οι τύψεις. Βλέπεις, αυτός είχε κάνει τότε την ανοησία να πρωτοφέρει στο σπίτι τον Ανάστο. "Γαμώ το, κι αυτός ο ηλίθιος όλα τα θηλυκά της πόλης είχε στα πόδια του. στη μάνα μου πήγε να ριχτεί;" Αν και πίστευε, χωρίς να είναι και βέβαιος, ότι δεν είχε γίνει τίποτα περισσότερο από ένα τρυφερό φλερτ μεταξύ τους, που, πράγματι, αυτό τουλάχιστον το άφηνε να υφέρπει. Του άρεσε η ιδέα. Τη λυπόταν τη μάνα του. Ήθελε και να ταρακουνηθεί λίγο ο πατέρας του. Ήταν τόσο γλυκιά και ευαίσθητη εκείνη, και τόσο πρωτόγονος αυτός. Πρωτόγονος, όχι κακός.
Εν πάση περιπτώσει, μία απ' αυτές τις μέρες, όταν θα 'λειπαν όλοι, θα καθόταν να τα κουβεντιάσει μαζί της, και επ' ευκαιρία θα της πέταγε και τα περί των κοσμημάτων της, αν και πολύ φοβόταν πως ήταν κάπως αργά. δεν ήξερε σε τι κατάσταση θα την έβρισκε. Την είχε εγκαταλείψει στην τύχη της χωρίς να κάνει κάτι γι' αυτήν, κάτι για να την υπερασπιστεί. Αν την υπερασπιζόταν, ήξερε πως αυτομάτως θα' κανε και αμείλικτο εχθρό τον πατέρα του, πράγμα που δεν τον συνέφερε, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, οπότε διάλεξε να κρατήσει ίσως αποστάσεις, με συνέπεια φυσικά αυτή η ουδετερότητά του να αποβεί υπέρ του μπαμπά. και το ήξερε - αλλά ας έκανε κι αλλιώς! "Καλά καθικάκια είμαστε όλοι", μονολόγησε και το προσπέρασε.
Τέλος, πάντων, όπως τα σχεδίασε έτσι και έγιναν. Ένα βράδυ, όταν οι άλλοι έφυγαν να πάνε σ' ένα γάμο, χτύπησε σιγά την πόρτα της, περίμενε λίγο, κι όταν δεν πήρε απάντηση, την άνοιξε. Δεν γύρισε να τον κοιτάξει. Την είδε, μέσα στο μισοσκόταδο, καθισμένη στη βαθιά μπεζ πολυθρόνα της, απέναντι απ' την πόρτα, κολλητά στο παράθυρο. Κοίταζε πίσω από τη μισάνοιχτη κουρτίνα, προς το δρόμο.
"Μαμά;" ψιθύρισε. Πάλι δεν γύρισε να τον κοιτάξει. Ο Ιωακείμ έκανε ένα βήμα να την πλησιάσει. Τότε, έκπληκτος, τη βλέπει απέναντι, μέσα στο μεγάλο καθρέφτη, αυτόν που ήταν πάνω απ' το κομό της, χαμογελαστή, μελαγχολική και συνάμα απόκοσμη, μόλις φωτισμένη από το φανοστάτη του δρόμου και με τα βυζιά έξω. Φορούσε τη μαύρη κεντητή της μπλούζα που την είχε εντελώς ξεκούμπωτη - μ' αυτήν τη γνώρισε ο Ανάστος - και με τα βυζιά εντελώς έξω. Στρογγυλά, στητά, με κατάμαυρες ρώγες. Ένα ραδιόφωνο πάνω στο κομό έπαιζε τη Σονάτα του Κρόυτζερ. Είχε δεν είχε κλείσει τα σαράντα η μαμά.
Ο Ιωακείμ ήξερε τον τίτλο της σονάτας γιατί ήταν το κομμάτι που συνήθιζε να παίζει στο πιάνο της, τις νύχτες, η Μαρία του Ανάστου. Την είχε ρωτήσει: "Πως το λένε αυτό που παίζεις;" "Σονάτα του Κρόυτζερ", του είχε πει.
Δεν της μίλησε της μάνας του. Έκλεισε ήσυχα και αθόρυβα την πόρτα - "καλύτερα να τα κλέψω τα κοσμήματα", σκέφτηκε - και έφυγε.
Καθώς κατέβαινε τη σκάλα, άκουσε και το σφύριγμα του τρένου, πράγμα που, χωρίς να ξέρει γιατί, του έφερε μια απέραντη μελαγχολία. Μελαγχολία και θλίψη.