ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

Βιογραφικό Σημείωμα

Γεννήθηκε στην Αθήνα το Δεκέμβρη του 1943. Σπούδασε στην ανωτάτη Δημοσιογραφική Σχολή της Λιλ. Είναι εγκατεστημένος στο Παρίσι από το 1968. Εκεί δούλεψε ως δημοσιογράφος, κριτικός βιβλίου στην εφημερίδα Le Monde και χρονογράφος. Έτσι εξοικειώθηκε με τη γαλλική γλώσσα στην οποία έγραψε τα πρώτα του μυθιστορήματα.
Ο Βασίλης Αλεξάκης έχει ασχοληθεί επίσης με το χιουμοριστικό σκίτσο και με τον κινηματογράφο. Έχει δημοσιεύσει τις συλλογές Mon amour: στην Ιταλία (CITTA ARMONIOSA, 1978. Σελ. 79), Γδύσου (Αθήνα, Εξάντας, 1982. Σελ. 135) καθώς και έξι ιστορίες με εικόνες, υπό τον γενικό τίτλο. Η σκιά του Λεωνίδα (Αθήνα, Εξάντας, 1984. Σελ. 202) που έχουν κυκλοφορήσει και στα γερμανικά (LEONIDAS' SCHATTEN, ROMIOSINI, μετάφραση του KLAUS ECKHARDT, 1986. Σελ. 202).
Έχει σκηνοθετήσει τέλος την ταινία μικρού μήκους Είμαι κουρασμένος, βραβείο φεστιβάλ Τουρ και Γαλλικού κέντρου κινηματογράφου (1982), τις τηλεταινίες Ο Νέστως Χαρμίδης περνά στην επίθεση (1984) και Το Τραπέζι (1989) και τη μεγάλου μήκους Αθηναίοι, Α΄ βραβείο διεθνούς φεστιβάλ ταινιών χιούμορ του CHAMROUSSE (1991).
Έχει τιμηθεί με τα βραβεία: 1) Αλμπέρ Καμί 2) Αλεξάντρ Βαιλάτ 3) Σαρλ Εσμπραγιά 4) Medicis.

Εργογραφία

Le Sandwich, μυθιστόρημα, Paris, Julliard, 1974. 202 pp.

Les girls du City-Boum-Boum, μυθιστόρημα, Paris, Julliard, 1975. 188 pp.
Τα κορίτσια του Σίτυ Μπουμ-Μπουμ, Αθήνα, Εξάντας, 1985.

Les Grecs d' aujourd' hui, δοκίμιο, Paris, Balland, 1979. 160pp.

Τάλγκο, μυθιστόρημα, Αθήνα, Εξάντας, 1981. Σελ. 179 ISBN: 960-256-027-4
Talgo, Paris, SEUIL, 1982. Paris, FAYARD, 1997. 179 pp.

Controle d' identite, μυθιστόρημα, Paris, SEUIL, 1985. 193 pp. Paris, Stock, 2000.

Paris-Athenes, αφήγημα, Paris, SEUIL, 1989. Paris, FAYARD, 1997.
Παρίσι - Αθήνα, Αθήνα, Εξάντας, 1993. Σελ. 238. ΙSBN: 960-256-150-5

Avant, μυθιστόρημα, Paris, SEUIL, 1992. 137 pp. Βραβείο Αλμπέρ Καμύ 1992.

Η μητρική γλώσσα, μυθιστόρημα, Αθήνα, Εξάντας, 1995. Σελ. 393 ΙSBN: 960-256-258-7. Βραβείο MEDICIS.

O μπαμπάς, διηγήματα, Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 186 ISBN: 960-256-324-9
Papa, Paris, FAYARD, 1997. 187 pp. Βραβείο Γαλλικής Ακαδημίας.

Η καρδιά της Μαργαρίτας, μυθιστόρημα, Αθήνα, Εξάντας, 1999. Σελ. 387. ISBN: 960-256-414-8
Le Coeur de Marguerite, Paris, Stock, 1999. 427 pp.

Το μυστικό του κίτρινου τάπητα, Γραφές της αθωότητας, Αθήνα, Ελληνικά γράμματα, 2000. Σελ. 109 ISBN: 960-344-982-2.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

Στα γερμανικά:

Volk und welt [tr.by]: Niki Eideneier, Koln, Berlin, Romiosini, 1987, 203 pp.
Das Raetsel Von Delphi, [tr.by]: Δημήτρη Δεπούντη, Rotpunkt Verlag, 2001.
Warum Weinst Du Denn? [tr.by] Niki Eideneier, Koln, Romiosini - Schwarze Kunst, 1991. 139 pp.

Στα ιταλικά:

Η μητρική γλώσσα, [tr.by] Maurizio De Rosa, Crocetti, 2001. 269 pp.

Στα καταλάνικα:

Abans, [tr.by] Helena Cots, La Campana, 1994. 199 pp.

Στα αρμένικα:

Η μητρική γλώσσα, [tr.by]: Avahit Avetissian, Apollo, 1999. 238 pp.

Στα ελληνικά:

Έλεγχος ταυτότητας, [tr.by] Βικτώρια Τράπαλη, Αθήνα, Εξάντας, 1986. Σελ. 158
Πριν, [tr.by]: Καρίνα Λάμψα, Αθήνα, Εξάντας, 1994. Σελ. 197 ISBN: 960-256-183-1

Ο συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης

Ο Βασίλης Αλεξάκης είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση των γραμμάτών μας. Εγκαταστημένος στο Παρίσι από το 1968, άσκησε για πολλά χρόνια τη λογοτεχνική κριτική από τις σελίδες της παρισινής εφημερίδας "Le Monde" και το σπουδαιότερο, έγραψε τα περισσότερα από τα οχτώ μυθιστορήματά του στα γαλλικά. Την τελευταία δεκαετία μοιράζει το χρόνο, τη ζωή του αλλά και τη συγγραφή ανάμεσα στην Αθήνα και το Παρίσι. Αυτός ο διχασμός, γλωσσικός κυρίως κατά το συγγραφέα, κατατέθηκε στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του "Παρίσι-Αθήνα" καθώς και στη "Μητρική γλώσσα". Η συγγραφή των περισσότερων μυθιστορημάτων του στα γαλλικά αλλά και η γενικότερη συμμετοχή του στα γαλλικά γράμματα ώθησαν τους Γάλλους να τον θεωρούν γαλλόφωνο συγγραφέα και να τον έχουν συμπεριλάβει, μαζί με τους άλλους Έλληνες συγγραφείς που επίσης έχουν γράψει στα γαλλικά, στο Λεξικό Γάλλων Συγγραφέων που κυκλοφόρησε πριν από τρία χρόνια στη Γαλλία. Επίσης οι Γάλλοι έχουν τιμήσει τον Βασίλη Αλεξάκη με τα βραβεία, "Αλμπέρ Καμί" για το μυθιστόρημά του Πριν και "Medicis" για το μυθιστόρημά του Η μητρική γλώσσα. Στη Γαλλία ο Βασίλης Αλεξάκης απολαμβάνει ευνοϊκότατων κριτικών από έγκυρους κριτικούς και τιμάται με σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία, δεν αποσπά ευνοϊκές κριτικές ο Έλληνας συγγραφέας τυχαία. Αν ασχοληθεί κανείς με το μέχρι σήμερα έργο του, θα διαπιστώσει μια σειρά στοιχείων που δείχνουν έναν συγγραφέα ικανότατο να χειριστεί τους αφηγηματικούς κανόνες χωρίς να περιορίζει τη φαντασία του. Ακόμη θα διαπιστώσει την εξέλιξη της γραφής και του ύφους του. Βασικοί άξονες των μυθιστορημάτων του Β. Αλεξάκη, οι οποίοι καλλιεργούνται όλο και πιο αριστοτεχνικά με την πάροδο του χρόνου, είναι το υπονομευτικό χιούμορ, που κάποιες φορές φτάνει στην παρωδία, όπως στο μυθιστόρημά του Πριν, και μια συνεχής, υποβόσκουσα αγωνία και αμφιβολία ως προς το ρόλο του συγγραφέα, πολύ περισσότερο όταν αυτός μοιράζεται ανάμεσα σε δύο γλώσσες, σε δύο πολιτισμούς, σε δύο χώρες.
Στο μυθιστόρημά του Η καρδιά της Μαργαρίτας ο Βασίλης Αλεξάκης προσποιείται ότι γράφει μια ερωτική ιστορία. Αντίθετα από το Τάλγκο, όπου ο αναγνώστης παρακολουθούσε την εξέλιξη μιας ερωτικής ιστορίας, στην Καρδιά της Μαργαρίτας από τις πρώτες γραμμές αντιλαμβάνεται πως η ερωτική ιστορία στην οποία αναφέρεται ο συγγραφέας είναι μια πρόφαση για να επιδοθεί σ' ένα παιχνίδι με τις λέξεις, τη γραφή, με την ψευδαίσθηση που δημιουργεί η αληθοφάνεια του μυθιστορήματος αναφορικά με την πραγματικότητα, την εσωτερική και κάποτε βασανιστική σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο συγγραφέα και τους ήρωές του αλλά και με τον αφηγητή-προσωπείο του. Στο πλαίσιο του παιχνιδιού εντάσσεται και η έμμεση συνομιλία του συγγραφέα με πρόσωπα και κείμενα της ιστορίας της λογοτεχνίας. Ο ήρωάς του είναι ένας σκηνοθέτης που έχει γυρίσει πάνω από εξήντα ντοκιμαντέρ. Το όνειρο του σκηνοθέτη είναι να εγκαταλείψει τον κόσμο της εικόνας και να περάσει σ' εκείνον της γραφής, θεωρώντας τον πολύ πιο ελεύθερο και με μεγαλύτερες διαστάσεις. Ωστόσο, ο κόσμος της γραφής αποτελείται από λέξεις κι έχει τους δικούς του νόμους, τους οποίους ο ήρωας κι επίδοξος συγγραφέας προσπαθεί να ανακαλύψει για να γράψει το ποθούμενο μυθιστόρημα. Σ' αυτές ακριβώς τις σελίδες φαίνεται η μαστοριά και η μεγάλη συγγραφική εμπειρία του Β. Αλεξάκη, ο οποίος από τη μια κατασκευάζει έναν ήρωα που προσπαθεί να γράψει ένα μυθιστόρημα, κι από την άλλη έναν συγγραφέα που τόσο ο ίδιος όσο και τα "αποσπάσματα" από τα μυθιστορήματά του συνδιαλέγονται συνεχώς με την αφήγηση ως εσωτερικοί της πια όροι και όχι ως εξωτερικά στοιχεία. Η συνομιλία του Αλεξάκη με τον κόσμο της γραφής προχωρεί σε κλασικούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας, καθώς και σε Έλληνες ποιητές.

Έλενα Χουζούρη
Ποιήτρια, κριτικός λογοτεχνίας

Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
ΒΑΣΙΛΗ ΑΛΕΞΑΚΗ
(αποσπάσματα από κριτικές και συνεντεύξεις)

Παρίσι-Αθήνα Αθήνα, Εξάντας, 1993. Σελ. 238 ISBN: 960-256-150-5

…Le dialogue dans Paris - Athenes presente, sous ce point de vue, quelques ressemblances avec la notion platonienne du dialogue. C' est l' affirmation d' une verite deja acquise, deja consciente, anterieure au discours qui tente de la devoiler, c' est la reconnaissance d' une essence par dela les exemples qui la traduisent en la trahissant, c' est la croyance en une valeur qui oriente la pensee. En un mot, le dialogue n' est qu' une simple demarche d' exposition, un simple procede litteraire et un simulacre. Le dialogue trace le chemin, un chemin sinueux, imprevisible et zigzagant. Alexakis trace la piste en parlant, il construit et cree son discours au hasard, sans un but bien determine, le "hasard" feignant de prendre le pas sur les dimonstrations et les argumentations necessaires, tout comme Platon s' appliquait pour faire apparaitre l' essence…

Γιώργος Φρέρης
Καθηγητής, Παν/μιο Θεσσαλονίκης
Περιοδ. CAHIERS FRANCOPHONES, 5-6/1993

… Αν ο συγγραφέας φανταζόταν ότι γράφοντας τη ζωή του στα γαλλικά θα κατάφερνε επιτέλους να κατανοήσει και να λύσει το γόρδιο δεσμό της διπλής ταυτότητάς του - Έλληνας που ζει είκοσι χρόνια στο Παρίσι και δεν γράφει τα βιβλία του στη μητρική του γλώσσα - το βιβλίο διάλεξε μια άλλη λειτουργία. Λογοτεχνική και καθόλου ψυχοθεραπευτική. Έκανε τον πολύ κ. Ταχάρ Μπεν Ζελούν να γράφει στη "Μοντ": "Αυτός ο Έλληνας που εκφράζει τις αμφιβολίες του στη γαλλική γλώσσα είναι πράγματι ένας μεγάλος συγγραφέας"…
Το "Παρίσι Αθήνα" εκ πρώτης όψεως εύκολο, απολαυστικό, ξεκούραστο, βιαστικό να φύγει από τα χέρια του αναγνώστη, συστήνει για πρώτη -ναι, πρώτη φορά το Βασίλη Αλεξάκη στους συμπατριώτες του…

Βένα Γεωργακοπούλου
Δημοσιογράφος
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 20-6-1993

Παρίσι- Αθήνα

Ο διάλογος στο Παρίσι-Αθήνα παρουσιάζει, υπό αυτή την οπτική γωνία, κάποιες ομοιότητες με την πλατωνική αντίληψη περί διαλόγου. Είναι η δήλωση μιας ήδη κατακτημένης αλήθειας, ήδη συνειδητής, προϋπάρχουσας του λόγου που τείνει να την αποκαλύψει, είναι η αναγνώριση μιας ουσίας μέσω παραδειγμάτων που την ερμηνεύουν αποκαλύπτοντάς την, είναι η πίστη σε μια αξία που κατευθύνει την σκέψη. Με μια λέξη, ο διάλογος δεν είναι παρά μια συλλογιστική πορεία, μια λογοτεχνική μέθοδος και μια παρωδία. Ο διάλογος χαράζει το μονοπάτι, ένα μονοπάτι περίπλοκο, απρόβλεπτο και ελικοειδές. Ο Αλεξάκης αφήνει τη δημιουργία του λόγου του στο τυχαίο, χωρίς έναν σαφώς προσδιορισμένο στόχο. Ένα δήθεν τυχαίο που πρωτοστατεί στις απαραίτητες αποδείξεις και επιχειρηματολογίες, όπως ακριβώς έκανε ο Πλάτωνας για να αναδείξει την ουσία.

Γιώργος Φρέρης

Πριν. Μτφρ. Κατερίνα Λάμψα. Αθήνα, Εξάντας, 1994. Σελ. 197 ISBN: 960-256-183-1

ΒΡΑΒΕΙΑ: ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΙ - ΑΛΕΞΑΝΤΡ ΒΙΑΛΑΤ - ΣΑΡΛ ΕΣΜΠΡΑΓΙΑ

"Στην κόλαση του Αλεξάκη ανθούν ολοζώντανες αναμνήσεις, εκτυλίσσονται επεισόδια συχνά κωμικά και τόσο αληθινά, ώστε ο συγγραφέας καταφέρνει να ξεχάσει πότε πότε αυτό που κυρίως τον βασανίζει, την αρρώστια και το θάνατο της μητέρας του. Μια από τις πιο καταπληκτικές ιδέες του, που προκαλεί το γέλιο, είναι αυτή η απίστευτη πασιέντζα που ρίχνει στο σκοτάδι, χωρίς τράπουλα, με βοηθό τη μνήμη του".

Μισέλ Μπροντό
Συγγραφέας - Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. LE MONDE

"Κάτω α' τη γη μια στρατιά φαντασμάτων σκάβει εδώ και χρόνια μια σήραγγα με σκοπό να φτάσει στο μετρό και να δραπετεύσει. Είναι μια κωμικοτραγική χορογραφία, στα χρώματα του ηλιοβασιλέματος, που αναπτύσσεται με αιθέρια χάρη".

Πατρίς Ντελμπούργκ
Κριτικός - ποιητής
L' EVENEMENT DU SEUDI

"Υποθέτω ότι ο συγγραφέας γελούσε μέχρι δακρύων όταν έγραφε το "Πριν". Το διαβάζει κανείς με αγαλλίαση. Ο τίτλος του θυμίζει την ερώτηση που βρέθηκε γραμμένη σε μια ιρλανδέζικη φυλακή: "Υπάρχει άραγε ζωή πριν απ' το θάνατο;" Το αφηγηματικό ταλέντο του Αλεξάκη θα του επέτρεπε να παρηγορήσει ακόμα κι έναν νεκρό".

Ζαν - Μπατίστ Αράν
Κριτικός - Συγγραφέας
Εφημ. LIBERATION

"Κανένα άγχος, καμιά μελαγχολία στο μυθιστόρημα αυτό, αστείο και παράλογο σαν την ίδια τη ζωή. Το πικρό χιούμορ του συγγραφέα - γνωστού από το περίφημο "Τάλγκο" - παραπέμπει στον Γούντυ Άλλεν: είναι ένας Γούντυ Έλλην."

Μισέλ Φιτουζί
Συγγραφέας - Δημοσιογράφος
Περιοδ. ELLE

Πριν

…Χαρακτήρισα το "Πριν" ως ιδιότυπη νέκυια, γιατί ο αφηγητής - συγγραφέας καταλέγεται και αυτός στην κοινωνία των νεκρών και, επομένως, δεν διατηρεί για τον εαυτό του το προνόμιο της επιστροφής στον επάνω κόσμο. Από την άποψη αυτή, είναι απολύτως βέβαιο και προβλέψιμο το αδιέξοδο της πλοκής, όπως περιγράφεται πιο κάτω. Κατά συνέπεια, γίνεται ευκρινέστερος ο συγγραφικός στόχος: το "Πριν" είναι ένα βιβλίο το οποίο, μέσω του θανάτου, καταφάσκει στη ζωή.
Οι λιγοστοί νεκροί ενός μικρού παρισινού νεκροταφείου συναντιούνται συχνά στις υπόγειες στοές του και σχεδιάζουν τη δραπέτευσή τους από τον κόσμο της σιωπής και του σκότους…
Το βιβλίο είναι γραμμένο με ιδιαίτερο χιούμορ, που κάποτε καταλήγει στη φάρσα ή το γκροτέσκο. Η ματιά του Αλεξάκη συλλαμβάνει, με κινηματογραφική οπτική, λεπτομέρειες από σημαντικά ή ασήμαντα γεγονότα, λεπτομέρειες που ανταποκρίνονται σε πρόσωπα ή σε συνθήκες της σημερινής πραγματικότητας. Στο βάθος της αφήγησης έρπει μια ανικανοποίητη νοσταλγία για ουσιαστικότερη ανθρώπινη ζωή.
Στις σελίδες του βιβλίου θίγονται πολλά από τα μείζονα προβλήματα του καιρού μας: ανεργία, ρατσισμός, έλλειψη στέγης, κακοδιοίκηση. Και όλα αυτά, βέβαια, δεν αφορούν μόνον το Παρίσι, όπου εκτυλίσσεται η πλοκή…
Οι κουρασμένες φιγούρες των νεκρών του "Πριν", παρά τα αξιώματα που κατείχαν όσο ζούσαν και παρά την όποια επαγγελματική τους δραστηριότητα, δεν είναι σε θέση να κάνουν τον απολογισμό ενός γνήσιου βίου. Μ' άλλα λόγια, φαίνεται να τίθεται ως γενικό ερώτημα το επιτύμβιο που μνημονεύεται σε κάποια σελίδα του βιβλίου: "Υπάρχει ζωή πριν απ' τον θάνατο;"

Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Ποιητής, βιβλιογράφος
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 19-6-1994

Η μητρική γλώσσα. Αθήνα, Εξάντας, 1995. Σελ. 393 ISBN: 960-256-258-7

ΒΡΑΒΕΙΟ MEDICIS 1995

..H Μητρική γλώσσα, αν και συμπεριλαμβάνει τα γνωστά μοτίβα που χαρακτηρίζουν και συνθέτουν το μυθιστορηματικό έργο του Αλεξάκη (αυτοβιογραφική περιγραφή, αναζήτηση ταυτότητας, διερεύνηση του εγώ μέσα από την ετερότητα, προσπάθεια κατανόησης και ταύτισης δύο πολιτισμικών οντοτήτων, κι άλλα), παρουσιάζει μια σειρά καινοτομιών ως προς τη θεματική. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα όπου ο διάλογος εστιάζεται γύρω από την επιστροφή του κεντρικού ήρωα - αφηγητή, του Παύλου, στην Ελλάδα…
Η διήγηση του μυθιστορήματος Η μητρική γλώσσα αποκαλύπτει στον αφηγητή - ήρωα αλλά και στον αναγνώστη, όχι μόνο το πολιτισμικό υπόβαθρο του γλωσσικού κώδικα με τον οποίο εκφέρεται, αλλά και την εμφανή έλλειψη μιας παράδοσης που σταματά απότομα καθώς αποκόβονται οι ρίζες της. Η Μητρική γλώσσα καταγράφει λοιπόν την άφατη νοσταλγία ενός πολιτισμικού στοιχείου, την ανομολόγητη μελαγχολία μιας έλλειψης.
Για άλλη μια φορά, ο Β. Αλεξάκης κατορθώνει να ανάγει το προσωπικό στο γενικό, το αυτοβιογραφικό στο κοινωνικό, το εθνικό στο ευρωπαϊκό. Κι αυτή του η τάση και στάση τον κατατάσσουν ανάμεσα στις σύγχρονες εκείνες συνειδήσεις που συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός νέου ευρωπαϊκού πνεύματος, στη διαμόρφωση μιας νέας αντίληψης, μιας νέας συνείδησης, όπου οι πολυπολιτισμικές διαφορές αντί να διαιρούν ενώνουν, αντί να περιχαρακώνουν τα άτομα ή τα έθνη, τα γεφυρώνουν, αντί να επιβάλουν το μονόλογο του αυταρχισμού, συμβάλλουν στον εμπλουτισμό και στην ανανέωση των παραδοσιακών δεδομένων.

Γιώργος Φρέρης
Καθηγητής, Παν/μιο Θεσσαλονίκης
Περιοδ. ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ, 2-3/1996

Ο μπαμπάς και άλλα διηγήματα. Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 176 ISBN: 960-256-324-9

Τα διηγήματα του Βασίλη Αλεξάκη θυμίζουν τα περίεργα "ψιλά" των εφημερίδων…
Ιστορίες που κινούνται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ανάμεσα στο τίποτε και στο μόλις και κάτι, για να παίξουν με το καθημερινό και το ασήμαντο και να βγάλουν από το λειψό μεδούλι τους όχι κάποια κρυμμένη ή αόρατη διά γυμνού οφθαλμού ουσία, αλλά το αστείο και ταυτοχρόνως, το παρανοϊκό της ύπαρξης, καθώς κλυδωνίζεται ανήμπορη στο μεγαλοπρεπές κενό της. Τα διηγήματα του Αλεξάκη, γραμμένα σ' έναν κοφτό, απέριττο και εντελώς αφτιασίδωτο λόγο, αστειεύονται χωρίς να παρωδούν και αποκαθηλώνουν χωρίς να εμπαίζουν…
Μακριά από ευφυολογήματα και ναρκισσιστικές ατάκες, ο Αλεξάκης δουλεύει σε εξαιρετικά χαμηλούς τόνους τα κείμενά του και πετυχαίνει να δημιουργήσει πολλές δροσερές κωμικές καταστάσεις. Το κωμικό του, όμως, συνορεύει συχνά με την κατάθλιψη και την απόγνωση: κατάθλιψη και απόγνωση που προκαλούνται από την επίγνωση του μάταιου των πραγμάτων - απ' όποια πλευρά κι αν τα σκεφτούμε ή τα κοιτάξουμε…

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 1-10-1997

Η καρδιά της Μαργαρίτας. Αθήνα, Εξάντας, 1999. Σελ. 387 ISBN: 960-256-414-8

"Η πρόζα του Αλεξάκη είναι απολαυστική, αισθησιακή, διασκεδαστική και τόσο ζωντανή που σε συνεπαίρνει από τις πρώτες κιόλας γραμμές μέχρι το τέλος του μυθιστορήματος".

Μισέλ Γκαζιέρ
Κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδ. ΤΕLERAMA

"Σε τι άραγε να οφείλεται η γοητεία της Καρδιάς της Μαργαρίτας, που μαγεύει τον αναγνώστη μόλις ανοίξει το βιβλίο;"

Ζαν -Λικ Ντουέν
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. LE MONDE

"Πρόκειται για μια ερωτική ιστορία, γραμμένη σε κλασική γλώσσα, που εκτοξεύει το συναίσθημα, το χιούμορ και τη σκέψη σε δυσθεώρητα ύψη".

Μαρτίν ντε Ραμποντί
Κριτικός λογοτεχνίας
L' EXPRESS

"Ένα από τα ωραιότερα ερωτικά μυθιστορήματα των τελευταίων τριάντα ετών".
Τιερί Γκαντιγιό
Κριτικός Λογοτεχνίας
RTL

…Vassilis Alexakis, a Greek writer who lives in France and won the Medicis prize in 1995, is an equally playful and quixotic voice who does not mind going against the grain. His latest novel, "Le Coeur de Marguerite" (Marguerite's heart) makes for a delightfully entertaining love story. The narrator is in love with Marguerite. A womaniser by nature and scriptwriter by profession, he prefers words over images. "They know how to be silent." Why do human beings love and why do they write are two questions that run hand in hand through the suspense of delayed love. The obstacles are not so much Marguerite's past and her family as the egotism of a narrator engrossed in the sweet torments of his autobiography. Given this, it is surprising that the novel is devoid of heady introspection and has, instead, the charm of a true comedy. The narrator is a sort of Buster Keaton-like Ulysses, who hops from one is land to another, the Cyclads or Australia, learning to live and and to observe before he comes home from his journey, ready to write and to love. Mr Alexakis is casually philosophical, and his book is a celebration of wit, humour and imagination…

THE ECONOMIST REVIEW
Δεκέμβριος 1999


Απόσπασμα από το βιβλίο:
Η ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

-Πω πω! είπε ένας άλλος.
Άρχισαν ν' απομακρύνονται από το τραπέζι, να σκορπούν στον κήπο. Μερικοί πλάγιασαν στο χορτάρι. "Όλα καταλήγουν σε μια κούραση, το φαί, οι κουβέντες, η μουσική". Έκατσα κι εγώ σε μια γωνιά του κήπου, κοντά στη βρύση απ' όπου ξεκινούσε ένας πράσινος σωλήνας με κίτρινες σταυρωτές ραβδώσεις. Ακριβώς δίπλα ήταν μια επίπεδη πέτρα με μια βαθιά χαρακιά στη μέση της που έμοιαζε με γιώτα κεφαλαίο. Μου έφερε στο νου το έψιλον των Δελφών. Τυχαία έμαθα ότι το γράμμα αυτό περικλείει ένα μυστήριο, ξεφυλλίζοντας έναν τουριστικό οδηγό στο σπίτι της Βαγγελιώς. Δεν έχω πάει στους Δελφούς. Άνοιξα το βιβλίο μάλλον για να περάσει η ώρα. Βρισκόμουν σπίτι της για να κάνω παρέα στον υδραυλικό που προσπαθούσε να επισκευάσει το πλυντήριο πιάτων. Εκείνη απουσίαζε, δεν θυμάμαι για ποιο λόγο. Αν ο υδραυλικός ήταν πιο ικανός, δεν θα διάβαζα αυτό το βιβλίο. Είχε λύσει το πλυντήριο σ' εκατό κομμάτια, τα εξέταζε στο φως, τα φύσαγε, τα καθάριζε, όμως δεν κατάφερνε να εντοπίσει τη βλάβη.
-Περίεργο, έλεγε κάθε τόσο, περίεργο.
Καθόταν χωρίς δισταγμό μέσα στα νερά που είχαν πλημμυρίσει την κουζίνα για να μελετήσει τη βάση της συσκευής. Κατά διαστήματα πίστευε ότι κάτι είχε βρει: συναρμολογούσε το πλυντήριο, το έβαζε στην πρίζα, αλλά τα νερά έτρεχαν και πάλι χάμω.
-Κάτι άλλο πρέπει να έχει, έλεγε και το διέλυε από την αρχή.
Είχε νυχτώσει.
-Παράτα το, του είπα κάποια στιγμή, θα το δώσουμε στην αντιπροσωπεία. Θα σε αποζημιώσω για τον κόπο σου.
Το βλέμμα του ήταν βαρύ.
-Θα το φτιάξω, είπε. Αποκλείεται να δεχτώ λεφτά αν δεν το φτιάξω.
Αμέσως μετά έπεσε μπρούμυτα στο πάτωμα για να μαζέψει ένα ελατήριο που είχε κυλήσει κάτω από την ηλεκτρική κουζίνα. "Τουλάχιστον να μη χαλάσει την κουζίνα", σκέφτηκα. Τότε πήγα στο σαλόνι κι άνοιξα τον τουριστικό οδηγό. Διάβασα ότι στην είσοδο του ναού του Απόλλωνα που στέγαζε την Πυθία ήταν χαραγμένα γνωμικά των επτά σοφών, το "γνώθι σαυτόν", το "μηδέν άγαν", κι ότι ανάμεσά τους υπήρχε ένα γράμμα μόνο του, ξεκάρφωτο, το κεφαλαίο Ε, που το νόημά του παραμένει άγνωστο. Έχει εμπνεύσει πολλές εικασίες, έλεγε ακόμη το κείμενο, αλλά καμία δεν κρίνεται πειστική. Η ανακάλυψη αυτή με χαροποίησε, κι ίσως επειδή αισθανόμουν ότι την όφειλα στον υδραυλικό, έπαψα να του γκρινιάζω και δεν διαμαρτυρήθηκα όταν έσπασε με μια αδέξια κίνηση τα δυο ποτήρια που στέγνωναν στο νεροχύτη. Το αίνιγμα του Ε μου έφερε στο νου τα προβλήματα που θέτουν τα σταυρόλεξα. "Είναι οπωσδήποτε ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα, αφού δεν είναι δεδομένος ούτε ο ορισμός της λέξης, ούτε ο αριθμός των γραμμάτων που την αποτελούν."
-Βρες μου μια λέξη που ν'αρχίζει από έψιλον, είπα στη Βαγγελιώ όταν επέστρεψε, κατά τη μία το πρωί.
-Εντελώς, είπε.
Ο υδραυλικός μας έπεισε να τον αφήσουμε να κάνει ακόμη μία προσπάθεια. "Δεν θα φύγει ποτέ", σκέφτηκα. "Θα αναλώσει όλη του τη ζωή εδώ προσπαθώντας να φτιάξει το πλυντήριο πιάτων. Θα γεράσουμε και οι τρεις μαζί. Στις δύο το πρωί δέχτηκε επιτέλους να φύγει. Αρνήθηκε πράγματι τα λεφτά που του πρότεινα. Τον βλέπω στο κεφαλόσκαλο, φορτωμένο μ' ένα σιδερένιο κουτί με τα εργαλεία του κι ένα σάκο με ανταλλακτικά, να περιμένει το ασανσέρ με το κεφάλι σκυφτό.
-Μη στενοχωριέσαι, του είπα.
Κούνησε αμυδρά το κεφάλι χωρίς να με κοιτάξει. Πρέπει να ένιωθε ηττημένος.

Απόσπασμα από το βιβλίο: Η μητρική γλώσσα

Μια φορά μόνο είδα τη μητέρα μου στον ύπνο μου μετά το θάνατό της. Ήταν καθισμένη στο κρεβάτι, με την πλάτη στηριγμένη σε μια στίβα από μαξιλάρια. Έτρεχαν αίματα από τα μάτια της, δυο χοντρά κόκκινα δάκρυα που κατηφόριζαν στα μάγουλά της. Αυτό που μου έκανε εντύπωση δεν είναι ότι έτρεχαν αίματα, αλλά ότι έκλαιγε μετά το θάνατό της. Ήξερα πολύ καλά ότι είχε πεθάνει. Η όψη της ήταν γαλήνια και τα μάτια της κλειστά. Ήταν παρών κι ο πατέρας μου, καθόταν στη γωνία του κρεβατιού, σκυμμένος. Το δωμάτιο ήταν μισοσκότεινο. Πλησίασα τη μητέρα μου για να δω καλύτερα το πρόσωπό της: είχε ανοίξει τα μάτια, με κοιτούσε κι εκείνη. Αμέσως σκέφτηκα τους συγγενείς στους οποίους είχα αναγγείλει το θάνατό της. Έπρεπε φυσικά να τους ξανατηλεφωνήσω για να τους πω ότι η μητέρα μου είχε επανέλθει στη ζωή. "Κι αν πεθάνει πάλι, μετά από μερικά λεπτά;" σκέφτηκα. "Στο τέλος δεν θα ξέρουν τι να πιστέψουν, αν τους παίρνω πότε για να τους πω ότι πέθανε και πότε ότι ζει." Αποφάσισα να περιμένω λιγάκι. Τα μάτια της είχαν παραμείνει ανοιχτά. Το ημίφως σκούραινε το χρώμα τους, τα έκανε να φαίνονται σχεδόν μαύρα. Είχα την αίσθηση ότι κατέβαλλε μια μικρή προσπάθεια για να με δει, σαν να βρισκόμουν σε κάποια απόσταση. "Η μητέρα μου με κοιτάζει από μακριά." Δεν σκούπισα τα δάκρυά της για να μην την ανησυχήσω. Δεν ήξερα αν είχε συνείδηση ότι έκλαιγε. Άλλωστε τα δύο κόκκινα δάκρυα είχαν πάψει να κυλούν, είχαν σταθεί κοντά στο στόμα της. Γονάτισα πάνω στο κρεβάτι και την έπιασα από τις μασχάλες, τραβώντας την απαλά προς το μέρος μου. Την βοήθησα ν' ακουμπήσει τα πόδια της στο πάτωμα και να σταθεί όρθια. Τη βαστούσα με το ένα χέρι από το μπράτσο, με το άλλο από τη μέση. Ήμουν πια βέβαιος ότι ήταν ζωντανή. "Θα τηλεφωνήσω στους συγγενείς." Ο πατέρας μου δεν είχε αλλάξει στάση κι εξακολουθούσε να σιωπά, σαν να μην είχε αντιληφθεί τίποτε από αυτά που συνέβαιναν πλάι του. Διέσχισα το δωμάτιο με τη μητέρα μου. Σταθήκαμε μπροστά στο παράθυρο. Ο ήλιος έδυε ή μόλις είχε δύσει. Ο ουρανός ήταν πορτοκαλής.
-Δεν είναι όμορφα; είπα.
Έδειξε ότι συμφωνούσε, με μια κλίση του κεφαλιού. Προσπάθησα να θυμηθώ πόσες του μηνός είχαμε, ήθελα να ξέρω ποια μέρα η μητέρα μου είχε ξαναβρεί τον εαυτό της. Μου φαινόταν εξίσου σημαντική η ημερομηνία αυτή με την ημερομηνία του θανάτου της.
-Έξι Φεβρουαρίου νομίζω ότι έχουμε σήμερα, μουρμούρισα.
-Οκτώ, είπε εκείνη κάπως ξερά.
Με ξάφνιασε η σιγουριά της. Σκέφτηκα ότι είχε μάλλον δίκιο. Κοίταζε τον κήπο. Οι βερικοκιές δεν είχαν ούτε ένα φύλλο. Το χώμα ήταν νωπό και τα καφέ πλακάκια της βεράντας γυάλιζαν σαν μόλις να είχε βρέξει.
-Δυο πουλάκια! είπε.
Πρόφερε τις λέξεις αυτές με την ικανοποίηση αλλά και τη δυσκολία παιδιού που μόλις έμαθε να αρθρώνει. Είδα τα δυο πουλιά, στέκονταν στο κάγκελο που περιβάλλει τη βεράντα. Το ένα κατέβηκε στο πλακόστρωτο. Το ακολούθησε και το άλλο μετά από κάποια ώρα. Η μητέρα μου τα παρατηρούσε με συμπάθεια. Η έκφρασή της ήταν πάντα ήρεμη.
Το επόμενο βράδυ έπεσα να κοιμηθώ με την ελπίδα ότι θα την ξανάβλεπα. Ξύπνησα στις έξι το πρωί χωρίς να έχω δει κανένα όνειρο. Προσπάθησα να κοιμηθώ πάλι, αλλά δεν τα κατάφερα. Δεν την ξαναείδα ούτε εκείνη τη νύχτα ούτε καμιά άλλη. Φοβάμαι ότι η μητέρα μου αποσύρθηκε οριστικά από τα όνειρά μου.